Γράφει ο Κώστας Ευαγγελάτος, Ζωγράφος, Λογοτέχνης, Θεωρητικός της Τέχνης
Σε Ευρωπαϊκές πόλεις όπως το Βερολίνο, η Πράγα, το Αμστερνταμ, η Γλασκώβη, η Βαρκελώνη, το Γκέτενμποργκ, η Ζυρίχη, το Μπέλφαστ, η Μπολώνια αλλά κύρια στις Αμερικανικές μεγαλουπόλεις Νέα Υόρκη, Σικάγο, Βοστώνη, Σαν Φρανσίσκο κατά τη δεκαετία του 1990 είχαν αναπτύξει καλλιτεχνική και ακτιβιστική δράση ομάδες καλλιτεχνών με κοινούς στην ουσία στόχους και κίνητρα για ανεξάρτητη από οικονομικούς παράγοντες επιβολής και μεσάζοντες προβολή της σύγχρονης δημιουργίας.
Εναλλακτικοί χώροι, κοινά εργαστήρια, μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί, πολιτιστικά στέκια και bars απέκτησαν μεγάλη και ανθεκτική δυναμική, με κύριο αίτημα τις αξίες της τέχνης και τον προβληματισμό.
Το φαινόμενο βέβαια αυτό δεν ήταν νέο. Ηδη από τις αρχές του 20ου αιώνα είχαν συγκροτηθεί ακαδημαϊκές ή ελιτίστικες ομάδες καλλιτεχνών στο πλαίσιο της αστικής διαχείρισης της τέχνης και της συντεχνιακής λογικής, συχνά με τυπική υπόσταση, αλλά και άτυπες αυτόνομες ομάδες που είχαν άμεσα ή έμμεσα την συνεκτική τους βάση στα διδάγματα του σουρεαλισμού, του ντανταϊσμού και αργότερα του fluxus.
Οι πρώτες άφησαν αμυδρά το συντηρητικό στίγμα τους αλλά οι δεύτερες έγιναν πηγές έμπνευσης και πειραματισμών για τους νεότερους καλλιτέχνες. Σημειωτέων ότι από την δεκαετία του 1970 κύρια μετά τον επαναστατικό Μάη του 1968 στο Παρίσι που είχε διεθνή απήχηση για την εκπαίδευση, την ελευθερία της έκφρασης και την τέχνη σαν εργαλείο διαφωτισμού είχε αναπτυχθεί ένα μεγάλο κίνημα αμφισβήτησης για το οιοδήποτε κατεστημένο.
Την ιδέα για την ίδρυση μιας δραστήριας καλλιτεχνικής ομάδας συνέλαβα κατά τη διάρκεια των σπουδών μου στη Νέα Υόρκη, όπου το 1984 ήρθα σε επαφή με διάφορα ομαδικά σχήματα κύρια στο πεδίο των εικαστικών περφόρμανς. Στην Αθήνα οι υπάρχουσες τότε ομάδες είχαν τον χαρακτήρα εργαστηρίου και υποτυπώδη προβολή.
Το εγχείρημα μου όμως υλοποιήθηκε αφού πέρασε διάφορα στάδια επικοινωνίας, συνεργασιών σε performace, όπως το «Μνημείο για τους νέους που πέθαναν», 1987, με αφορμή τα θύματα από το AIDS και κοινού ιδεολογικού άξονα με φίλους καλλιτέχνες και διανοούμενους στην Αθήνα το 1990.
Οι ιδρυτικοί κύριοι στόχοι του ART STUDIO «EST» / «ΕΙΝΑΙ», διατυπώθηκαν σε συνοπτική διακήρυξη που καθόριζε συνοπτικά τις θέσεις των μελών του:
1. Η ελεύθερη έκφραση, ανεξάρτητη από το «μάρκετιγκ» που επικρατεί στη σύγχρονη κοινωνία.
2. Η αντίθεση σε κάθε είδους «κιτς», στον στείρο φορμαλισμό και γενικά στην τυποποίηση της τέχνης.
3. Η προσπάθεια για διάθεση των έργων της ομάδας με το μέσον της ανταλλαγής in natura (δηλ. ανταλλαγή σε είδος).
4. Η διαρκής προσπάθεια των μελών μέσα από την έρευνα σε όλους τους τομείς της έκφρασης, που αποσκοπεί αφ’ ενός σε μια συνεχή ανανέωση της ομάδας και αφ’ ετέρου κάθε μέλους της.
5. Οι τακτικές παρουσιάσεις των έργων της ομάδας σε χώρους Αιθουσών Τέχνης.
6. Η διοργάνωση διαλέξεων, συζητήσεων και η ενημέρωση σε θέματα Τέχνης.
7. Η εικαστική δράση των μελών αναφορικά με τα προβλήματα- αισθητικά, εννοιολογικά, αξιοκρατικά, οικολογικά- που καθορίζουν το δημιουργικό πεδίο του κάθε καλλιτέχνη, αλλά και το γενικό πολιτιστικό φάσμα της εποχής μας.
Η πορεία του ART STUDIO«EST» συνδέεται ιστορικά με το Δήμο Ζωγράφου, αφού η πρώτη έδρα του βρισκόταν στην οδό Ταξίλου, ενώ σημαντικές εκθέσεις παρουσιάστηκαν σε δημοτικούς εκθεσιακούς χώρους, όπως στη «Βίλλα Βοναπάρτη», 1992, στο Μουσείο Κοτοπούλη, 1997 και στο Μουσείο «Γ. Γουναρόπουλος», 2010.
Επίσης σημαντικές εκθέσεις έγιναν σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων το 1993, 1994, 1996, 2000 και το 2002 στο Κέντρο Τεχνών, Πάρκο Ελευθερίας, στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Τέχνης, 2004, στο Ιδρυμα Πολιτισμού και Εκπαίδευσης «Ανδρέας Λεντάκης», 2009, στην Πινακοθήκη Δήμου Κέρκυρας, 2001, στην Πινακοθήκη Villa Ροδόπη στο Αργοστόλι, 2005, στο La Maison de la Grece στο Παρίσι, 2010, κ.α.
Το ART STUDIO «EST» δεν στόχευε μόνο στην καλλιτεχνική έκφραση, αλλά και στη θεωρητική διερεύνηση του αισθητικού αντικειμένου. Η αισθητική άπτεται αυτού που θα αποκαλούσαμε «Αλήθεια» και που ενδεχομένως φέρει ποικιλόχρωμες διαβαθμίσεις από τα σπαράγματα του Ηράκλειτου μέχρι τις ρήσεις του Νίτσε και τα δοκίμια του Χάιντεγκερ.
Στην ήδη υπάρχουσα φιλική σχέση των αρχικών μελών προστέθηκε ο διάλογος που ουσιώδης και δημιουργικός έδρασε θετικά.
Οι δημιουργίες του κάθε καλλιτέχνη εμπλουτισμένες από το ομαδικό πνεύμα ανέδειξαν την προσωπική καλλιτεχνική βούληση. Με γοργή εξελικτική πορεία αναπτύχθηκε η κινητικότητα τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Με εμπειρική διάθεση τα μέλη της ομάδας ξεπέρασαν τα όρια του εικαστικού τομέα που αντιπροσώπευαν αρχικά προεκτείνοντας τις εμπνεύσεις τους με νέους τρόπους και εκφραστικά μέσα.
Ιδιαίτερα προωθήθηκαν εκθεσιακά η φωτογραφική και η ψηφιακή τέχνη με τις ποικίλες εφαρμογές. Διοργανώθηκαν ποιητικές αναγνώσεις, μαθήματα τέχνης με μοντέλα και εκδόσεις λευκωμάτων. Εγιναν επίσης δωρεές έργων των μελών στο Μουσείο Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ, 1994-95.
Πράγματι ο κοινός προσανατολισμός και ο συναφής προβληματισμός για σύγχρονα ζητήματα τέχνης και αισθητικής καθώς και η διάθεση για συνεχή έρευνα και παραγωγικό πειραματισμό συντέλεσαν στην επιτυχία της απόπειρας.
Ετσι, παρά την πολυφωνία των εκφραστικών τρόπων των μελών και τον σεβασμό της ιδιαιτερότητας του καθενός, τα μέλη και οι συνεργάτες της ομάδας πέτυχαν να δρουν συλλογικά και δυναμικά, σε μία εποχή έντονης προβολής της ατομικότητας, της απομόνωσης του καλλιτέχνη και της αδυναμίας του να προβληθεί επάξια στα πεδία της κυκλωματικής πραγματικότητας.» Συμμετείχαν κατά περιόδους γνωστοί αλλά και νεότεροι εικαστικοί δημιουργοί.
Στα έντυπα τρίπτυχα ενημερωτικά δελτία που κυκλοφορούσαν με φωτογραφίες έργων, κριτικά και θεωρητικά σημειώματα των Αλέξη Αδάμ, Ευάγγελου Ανδρέου, Στέλιου Λυδάκη, Δώρας Φ. Μαρκάτου, Susana Bautista, Εργίνας Ξυδούς, Θόδωρου Πανάγου, Αννίτας Πατσουράκη, Λεόντιου Πετμεζά, Νίκου Χολέβα αναγράφονται τα ονόματα των μελών και των συνεργατών που στελέχωσαν το «EST». Διαχρονικά οι θεωρητικοί στόχοι που διατυπώθηκαν το 1990 είχαν ουσιαστική απήχηση και ενδυνάμωσαν πολλές νεότερες ομάδες που δρουν στο σύγχρονο εικαστικό πεδίο με ανάλογες αισθητικές και ιδεολογικές επιδιώξεις.
Πηγή: ARTVIEWS
