Αρθρο του κ. Νικόλαου Μπακατσέλου,Πρόεδρου του Ελληνοαμερικάνικου Επιμελητηρίου
Eξι μήνες συμπληρώθηκαν ήδη από την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται, εντείνεται η αβεβαιότητα και βαθαίνει μία νέα ευρωπαϊκή οικονομική και γεωπολιτική κρίση. Ενώ στις αρχές του έτους, μετά από δύο και πλέον χρόνια στη δίνη της πανδημίας, οι προβλέψεις για το 2022 ήταν αισιόδοξες και οι αναλυτές μιλούσαν για έως και 5% ανάπτυξη, η όποια ελπίδα για ομαλοποίηση και επιστροφή στην κανονικότητα φαίνεται να χάθηκε. Με τον πληθωρισμό να οδεύει πλέον προς διψήφια ποσοστά, σε επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί εδώ και μισό αιώνα, οι προοπτικές για τον χειμώνα που έχουμε μπροστά μας είναι μάλλον δυσοίωνες με ενεργειακές ελλείψεις και περιορισμένη αγοραστική δύναμη. Με υψηλό πληθωρισμό, υψηλές τιμές τροφίμων και ενέργειας, και περιορισμούς στο διεθνές εμπόριο, η ύφεση είναι πλέον σχεδόν βέβαιη πριν από οποιαδήποτε βελτίωση το 2023.
Οι επιπτώσεις του πολέμου είναι γενικευμένες, με τις κύριες προεκτάσεις του προς το παρόν να είναι ενεργειακής φύσης. Αν και ο βαθμός εξάρτησης από τη φθηνή ρώσικη ενέργεια μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης ποικίλλει, η Ευρώπη φαίνεται να πληρώνει το τίμημα της ενεργειακής της εξάρτησης από τη Ρωσία, στην οποία αναλογεί το 11% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου και το 17% της παγκόσμιας παραγωγής φυσικού αερίου, με το ρωσικό φυσικό αέριο να αποτελεί το 40% της κατανάλωσης των χωρών της δυτικής Ευρώπης. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η ενεργειακή κρίση που έχει επιφέρει, καθώς και το γεγονός ότι η Δύση μοιάζει να αιφνιδιάστηκε και να μην έχει άμεσα plan B, παρά τις διαχρονικές προειδοποιήσεις ιδιαίτερα των ΗΠΑ περί ανάγκης διαφοροποίησης των πηγών ενέργειας, επιβαρύνουν περαιτέρω την ανοδική τάση του πληθωρισμού μιας και επηρεάζουν αρνητικά την ήδη προβληματική ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Σύμφωνα με το αρχικό αισιόδοξο σενάριο, ο πληθωρισμός θα παρουσίαζε σταθεροποιητικές τάσεις μετά το πρώτο τρίμηνο του έτους. Κάτι τέτοιο έχει πλέον διαψευστεί.
Oσο αφορά στην Ελλάδα, το ΑΕΠ μας επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές καυσίμων μιας και η χώρα δεν είναι παραγωγός φυσικού αερίου και πετρελαίου. Προς το παρόν, λόγω διάφορων γεωπολιτικών και άλλων δυσκολιών, τα όποια ενεργειακά αποθέματα στην ΝΑ Μεσόγειο παραμένουν ανεκμετάλλευτα και η Ελλάδα διαχρονικά δεν έχει προβεί στα κατάλληλα βήματα ώστε να προπορευτεί των γειτόνων χωρών και να γίνει το οικονομικό κέντρο της ΝΑ Ευρώπης. Η ουκρανική κρίση θα επηρεάσει αναμφισβήτητα την ικανότητα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων να ανταπεξέρθουν στις τρέχουσες ανάγκες τους, είτε αυτές αφορούν σε καύσιμα, είτε σε πρώτες ύλες, είτε σε καταναλωτικά προϊόντα, ανακόπτοντας περαιτέρω την ανοδική πορεία του ελληνικού ΑΕΠ. Και η κατάσταση αυτή είναι πιθανό να χειροτερέψει, ειδικά αν η Ρωσία μειώσει περαιτέρω τις εξαγωγές φυσικού αερίου. Η Ελλάδα θα πρέπει να φροντίσει οι επιπτώσεις να μην επηρεάσουν μακροπρόθεσμα την θετική επενδυτική δυναμική που έχει ανακτήσει, αλλά ούτε φυσικά τον τουρισμό που αποτελεί και την βαριά βιομηχανία της χώρας. Σε αυτό θα συμβάλουν τα μέτρα στήριξης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η οποία με το πρόγραμμα αγοράς ελληνικών ομολόγων θα συνεχίσει να στηρίζει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα παρέχοντας ρευστότητα. Παράλληλα οι τρέχουσες εξελίξεις μας οδηγούν, όπως δήλωσε πρόσφατα ο Πρωθυπουργός, σε επανενεργοποίηση των ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών καύσης άνθρακα. Η λύση φυσικά είναι παροδική και είναι κομβικής σημασίας να τηρηθεί αυτή η συνθήκη. Η Ελλάδα δεν θα πρέπει επ’ ουδενί να παρεκκλίνει από την πορεία της για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030, ενώ θα πρέπει να αυξηθεί παράλληλα και το μερίδιο άλλων ενεργειακών πηγών, όπως οι ΑΠΕ, στο ενεργειακό μίγμα της χώρας.
Βρισκόμαστε αναμφισβήτητα σε μία περίοδο έντονων ανακατατάξεων και διατάραξης των υφιστάμενων παγκόσμιων ισορροπιών. Νέοι συσχετισμοί πολύ πιθανών θα αναδειχθούν σύντομα στον παγκόσμιο χάρτη. Είναι λοιπόν μία ευκαιρία αυτή τη στιγμή για την Ελλάδα, την οποία μπορούν να ευνοήσουν μακροπρόθεσμα οι τωρινές παγκόσμιες ενεργειακές εξελίξεις, ώστε να διαδραματίσει κομβικό ρόλο στο ταχέως μεταβαλλόμενο ενεργειακό τοπίο της Ευρώπης. Οι όποιες συμφωνίες και τα απαραίτητα έργα υποδομής χρειάζονται σχεδιασμό και χρόνο, ενώ οι εξελίξεις τρέχουν και το ενεργειακό τοπίο και οι τιμές μεταβάλλονται ραγδαία. Είναι καιρός να προβούμε γοργά και θαρραλέα στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις ώστε η Ελλάδα να σταθεί ως σύγχρονος παραγωγικός και διαμετακομιστικός κόμβος ενέργειας.
Στο Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο εργαζόμαστε επανεξετάζοντας τις ενεργειακές πολιτικές στην Ελλάδα και υποβάλλοντας πλήθος εισηγήσεων και προτάσεων προς την κυβέρνηση σχετικά με την αξιοποίηση νέων και καινοτόμων τεχνολογιών, βέλτιστων πρακτικών και τεχνογνωσίας καθώς και τη διευκόλυνση και υποστήριξη επιχειρηματικών επενδυτικών σχεδίων στον τομέα της ενέργειας. Επιπλέον η συμβολή μας στην ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού δικτύου με στόχο τη μεταφορά τεχνολογίας και τεχνογνωσίας μεταξύ Ελλάδας και Η.Π.Α. είναι απαράμιλλη. Με διοργανώσεις όπως το Ετήσιο Συνέδριο Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης, συντελούμε στην ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των χωρών της ΝΑ Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου για την ανάπτυξη των απαραίτητων υποδομών για την προμήθεια, τη διανομή και την αποθήκευση ενέργειας.
Πιστεύουμε πως δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί σε σύντομο χρονικό διάστημα το διαρθρωτικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα και κατ’ επέκταση ολόκληρη η Ευρώπη, όσον αφορά την ενεργειακή μας εξάρτηση από διασυνοριακούς παραγωγούς ενέργειας. Θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε δραστικά τη συνακόλουθη αδυναμία μας να εξασφαλίσουμε την επιθυμητή αυτάρκεια και να παραμείνουμε ανεπηρέαστοι από διακυμάνσεις σε διεθνείς τιμές ενέργειας. Επομένως, πρέπει να αναζητηθούν στεγανές λύσεις και να ληφθούν μέτρα για τον περιορισμό των ενεργειακών και οικονομικών επιπτώσεων αυτής της παγκόσμιας κρίσης. Η μετάβαση στην πράσινη ενέργεια θα πρέπει να επιταχυνθεί όχι μόνο για περιβαλλοντικούς σκοπούς αλλά και την απεξάρτησή της ευρωζώνης από το ρωσικό φυσικό αέριο, καθιστώντας την πιο ανθεκτική μακροπρόθεσμα. Επιπλέον εναλλακτικές πηγές ενέργειας θα πρέπει επίσης να τεθούν προς συζήτηση.
