Τριάντα δευτερόλεπτα τα ξημερώματα της 23ης Ιανουαρίου 1867 (4ης Φεβρουαρίου σύμφωνα με το Γρηγοριανό –νέο- ημερολόγιο) ήταν αρκετά για να ισοπεδώσουν ολόκληρη σχεδόν την Κεφαλονιά, νησί το οποίο στην ιστορία του έχει πληγεί από πολλούς και ισχυρούς σεισμούς καθώς βρίσκεται στην περιοχή με τη μεγαλύτερη σεισμικότητα στην Ευρώπη.
«Περί την 6ην προμεσημβρινήν ώραν της 23 του λήξαντος μηνός, σεισμός τρομερός, περί τα 30 δευτερόλεπτα διαρκέσας, εκλόνισεν ως εκ βάθρων άπασαν την νήσον Κεφαλληνίαν. Η πόλις του Ληξουρίου, τα πλείστα των χωρίων αυτού και της Θηναίας κατεστράφησαν» γράφει η τοπική εφημερίδα ‘’Αναμόρφωσις’’ στο φύλλο της 2ας Φεβρουαρίου 1867, το πρώτο που κυκλοφόρησε μετά το σεισμό. Στην πρώτη σελίδα και υπό τον τίτλο Η ΕΝ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ. Θλιβερόν και σπαραξικάρδιον συμβάν έλαβεν χώραν εσχάτως εν τη νήσω ταύτη, περιγράφεται το κακό.
Η σεισμική δραστηριότητα είχε αρχίσει από το προηγούμενο βράδυ, με μικρότερες δονήσεις οι οποίοι δεν απασχόλησαν τους συνηθισμένους από σεισμούς Κεφαλλονίτες.
Ο σεισμός ισχύος 7,2 – 7,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ –σύμφωνα με μεταγενέστερες εκτιμήσεις-, από τους ισχυρότερους στον ελλαδικό χώρο, είχε επίκεντρο το Ληξούρι, κατέστρεψε σχεδόν ολοκληρωτικά τη χερσόνησο της Παλικής, στη δυτική πλευρά του νησιού, περιοχή που παθαίνει σοβαρές ζημιές σχεδόν σε κάθε χτύπημα του Εγκέλαδου.
Το Ληξούρι και τα περισσότερα από τα γύρω χωριά, καθώς και της Θηανίας καταστράφηκαν. Μόνο δώδεκα έως δεκαπέντε σπίτια έμειναν όρθια στο Ληξούρι χωρίς και αυτά να είναι κατοικήσιμα. «… άπασα δε η πόλις μετά των εκκλησιών δεν είναι ειμή άτακτος σωρός πετρών… Εν γένει δε, η επαρχία εκείνη παριστά ελεεινόν αληθώς και σπαραξικάρδιον θέαμα». Το κωδωνοστάσιο στο Ναό του Παντοκράτορος πήρε κλίση προς τα βορειοανατολικά.
Σχεδόν καταστράφηκαν στην περιοχή της Λιβαθούς, τα χωριά Κοριάνα και Λακύθρα, στην επαρχία Σάμης τα Ζερβάτα, Καταποδάτα και Μουζακάτα, στην περιοχή Ποταμιάνων, το χωριό Κουρουκλάτα. Στον Άσο, όπου υπήρξαν πολλές ζημιές, γκρεμίστηκαν και οι τρεις εκκλησίες. Υπήρξαν ωστόσο και περιοχές, «αίτινες έμειναν αβλαβείς. Η Σκάλα, ο Ελιός, ο Κατελιός, το Ηράκλειον, παρεκτός του χωρίου, και τα Ομαλά».
Στο Αργοστόλι, καταστράφηκαν το τελωνείο, τα δικαστήρια και άλλα δημόσια κτίρια, υπέστησαν μεγάλες ζημιές «ώστε ανάγκη να οικοδομηθώσιν εκ νέου». Οι αποθήκες των σιτηρών, λαδιού και άλλων εμπορευμάτων καταστράφηκαν, τα προϊόντα ανακατεύτηκαν και πολλοί έμποροι αναγκάστηκαν να φορτώσουν τα προϊόντα τους σε πλοία.
Η αθηναϊκή εφημερίδα ‘’Αλήθεια’’ στο φύλλο της 26ης Ιανουαρίου, επικαλείται πληροφορίες από την Κεφαλονιά.
«Καταστρεπτικός σεισμός συμβάς σήμερον περί την έκτην ώραν π.μ. μετέβαλε την ανθηράν και ωραίαν πόλιν του Αργοστολίου εις σωρόν ερειπίων. Αι δονήσεις του σεισμού τούτου υπήρξαν ισχυρόταται και εξακολουθούν ελαφρότεραι. Τα δημόσια καταστήματα άπαντα, οι ναοί και αι πλείσται των ιδιωτικών οικοδομών κατέπεσαν ή διερράγησαν.»
Η ύπαρξη ή δημιουργία ηφαιστείου, αναφέρεται στα δημοσιεύματα των ημερών εκείνων: «Το παλαιόν όρος της Αγίας Θέκλης κατεπλάκωσε το χωρίον, εξεμέσαν λίθους και φλόγας. Εικάζεται ο σχηματισμός ηφαιστείου. […] Πλοίον δε ελθόν χθες εις Πάτρας εκ Κεφαλληνίας ανέφερεν, ότι εις τον λόφον της Αγίας Θέκλης εφαίνοντο φλόγες και εξεφενδονίζοντο πέτραι. Τούτο εξηγεί πληρέστατα τα φαινόμενα της 23» (εφημερίδα Αιών 30 Ιανουαρίου 1867).
«Οι σεισμοί είναι ενεργεία ηφαιστείου της Κεφαλληνίας. Η νήσος εκείνη κατεστράφη εκ σεισμών και το 1666 και 1767, ήτοι κατά εκατονταετηρίδα περιοδικώς έρχεται το κακόν» (εφημερίδα Αυγή, 11 Φεβρουαρίου 1867)
Οι κάτοικοι του νησιού φιλοξενήθηκαν στα ευρωπαϊκά πλοία που βρέθηκαν στο λιμάνι την ώρα του σεισμού, τρόφιμα έφθασαν στο σεισμόπληκτο νησί από τη Ζάκυνθο, την Πάτρα, την Κέρκυρα, πολλές οικογένειες ωστόσο αναχώρησαν κυρίως για Κέρκυρα και Πάτρα, όπου φιλοξενήθηκαν. Προς βοήθεια έσπευσε το αγγλικό πολεμικό πλοίο, το οποίο βρισκόταν στο λιμάνι της Πάτρας. Λίγες ημέρες μετά την καταστροφή, το νησί επισκέφθηκε ο βασιλιάς Γεώργιος Α’ «προς παρηγορίαν των εκ του σεισμού παθόντων». Η κυβέρνηση Κουμουνδούρου έδωσε στους πληγέντες οικονομική βοήθεια 100.000 δραχμών, ωστόσο σε πολλές εφημερίδες της εποχής ασκείται κριτική για τα μέτρα βοήθειας και στήριξης των πληγέντων.
Ο καταστροφικός σεισμός της Κεφαλλονιάς έγινε αισθητός και στα γειτονικά νησιά, Ιθάκη, Λευκάδα, Ζάκυνθο προκαλώντας μικρής έκτασης ζημιές, αλλά και σε περιοχές της Νότιας Ιταλίας.
«Πολλαί οικίαι εν τοις χωρίοις Ζακύνθου κατέπεσαν ολοσχερώς. Αι πλείσται της χώρας ερραγίσθησαν, τεμάχιον ενός βράχου της νήσου κατά το αρκτικόν μέρος προς την θάλασσαν, εσχίσθη εις δύο και κατέπεσεν, οι δε δονισμοί δεν έπαυσαν μέχρι της χθες ημέρας, επομένως απαξάπαντες οι εδώ κάτοικοι τρέχουσιν εις τας Εκκλησίας, και διά λιτανειών και παρακλήσεων δέονται παρά του Θεού την σωτηρίαν των» αναφέρεται σε δημοσίευμα της εφημερίδας «Αιών» της 20ης Φεβρουαρίου 1867.
Από την εφημερίδα «Αλήθεια» της 26ης Ιανουαρίου 1867, μαθαίνουμε ότι «Σεισμός ισχύος μετά πατάγου έλαβε χώραν εν Μεσολογγίω την 23 Ιανουαρίου από δυσμών προς ανατολάς. Η διάρκεια του σεισμού δεν υπερέβη τα 6 δευτερόλεπτα, ουχ ήττον όμως επέβαλεν εις πανικόν τους κατοίκους. Δεν επέφερε δυστυχήματα, μία μόνον μονώροφος οικία κατέπεσε κατά μέρος, κενή ούσα, κάτοπτρα δε και άλλα οικιακά σκεύη συνετρίβησαν»
Η σεισμική δραστηριότητα ήταν πολύμηνη.
«Οι σεισμοί εξακολουθούσι μικρότεροι, συνεχείς όμως ακούγονται κρότοι, ως από τηλεβόλων μακρόθεν ριπτομένων, φαίνονται δε ως από δυσμών προς ανατολάς διευθυνόμενοι. Οι κρότοι όμως είναι μάλλον επαισθητοί εις Ληξούριον και τα περίχωρα αυτού, όθεν και φοβούνται οι άνθρωποι μη εκεί πλησίον ετοιμάζεται έκρηξίς τις» (εφημερίδα Αναμόρφωσις 2 Φεβρουαρίου 1867).
Σύμφωνα με τον τελικό απολογισμό, 244 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, 2642 σπίτια καταστράφηκαν και 2946 υπέστησαν ζημιές.
«Καθίσταται πλέον καταφανές ότι αι ζημίαι της δυστυχούς Κεφαλληνίας είναι ανυπολόγιστοι, και ότι πολλαί δεκάδες ετών απαιτούνται προς θεραπείαν της καταστροφής ταύτης. Η πόλις όμως του Ληξουρίου, κατά πάσαν πιθανότητα δεν μέλλει πλέον ν’ ανοικοδομηθή». (εφημερίδα Αναμόρφωσις 2 Φεβρουαρίου 1867)
«Η βλάβη ην υπέστη η Κεφαλληνία είναι ανεκτίμητος. Επί πολλά έτη η δύσμοιρος νήσος δεν θέλει δυνηθή να επουλώση τας πληγάς της και να επανέλθη εις την προτέραν της κατάστασιν». (εφημερίδα Ομόνοια 28 Ιανουαρίου 1867)
Ο σεισμός του 1867 στην Κεφαλλονιά, ήταν ένας από τους πολλούς ισχυρούς σεισμούς που έχουν πλήξει το νησί. Σεισμοί μεγέθους μεγαλύτερου των 7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ με επίκεντρο στο νησί έπληξαν την Κεφαλλονιά το 1469, το 1636, 1743, 1766, 1767.
Πηγή: ertnews.gr
