Ένα οδοιπορικό του Sputnik μαζί με τους street workers του ΚΥΑΔΑ που στηρίζουν καθημερινά τους άστεγους της Αθήνας.
Κατά τις γιορτές των Χριστουγέννων, η Αθήνα είναι πιο λαμπερή από ποτέ. Το κέντρο της πρωτεύουσας έχει βάλει για άλλη μια φορά τα καλά του με λαμπιόνια, έλατα, στολισμένες βιτρίνες και φωτεινές επιγραφές. Ωστόσο, παρά το φως, κάποιοι συμπολίτες μας είναι «αόρατοι».
Η πόλη μπορεί να έχει ομορφύνει, αλλά αυτοί οι άνθρωποι αποτελούν μια «παραφωνία», μια γερή δόση ρεαλισμού. Κοιμούνται στα παγκάκια του εντυπωσιακά στολισμένου Συντάγματος, ζητιανεύουν μπροστά από πολυκαταστήματα της Ομόνοιας, κρύβονται σε γωνίες δίπλα από τα μπαράκια του Μεταξουργείου, μυρίζουν τις μυρωδιές που βγαίνουν από τα φαγάδικα στην Αιόλου.
Οι άστεγοι είναι πάντα εκεί – και όχι μόνο στις γιορτές όταν πολλοί, θέλοντας και μη, αντιλαμβάνονται πιο έντονα την παρουσία τους. Υπήρχαν ανέκαθεν, αυξήθηκαν με την οικονομική κρίση και πλέον η ύπαρξή τους αντιμετωπίζεται από τους έχοντες στέγη με ένα είδος απομακρυσμένης «αναισθησίας» ή παραίτησης, όπως οι νεκροί του κορονοϊού και οι κακές ειδήσεις.
Υπάρχουν όμως κι εκείνοι που δεν τους ξεχνούν. Πρόκειται για τους street workers του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης Δήμου Αθηναίων (ΚΥΑΔΑ), οι οποίοι και τις μέρες των γιορτών – όπως κάθε μέρα του χρόνου – ξεχύνονται στους δρόμους της πρωτεύουσας πρωί και απόγευμα, προσφέροντας στους ανθρώπους που παραμένουν στους δρόμους φαγητό, ρούχα, κλινοσκεπάσματα, είδη υγιεινής και ατομικής προστασίας.
Ειδικά για τις γιορτές, το ΚΥΑΔΑ θα διανείμει εορταστικά γεύματα απ’ άκρη σ’ άκρη της πόλης σε όλους τους ανθρώπους σε ανάγκη. Παράλληλα, θα χορηγηθούν γιορτινά πακέτα αγαθών στις στηριζόμενες οικογένειες και παιχνίδια στα παιδιά, θα υπάρξουν δώρα και κάλαντα για τους φιλοξενούμενους στις δομές του Κέντρου, γλυκίσματα για όλους τους ωφελούμενους, ενώ θα δοθούν ακόμη καιεισιτήρια για παιδικές παραστάσεις.
Οι άνθρωποι που βοηθούν τους άστεγους
Μια άστεγη γυναίκα εξηγεί ότι έχασε την ταυτότητά της. Στο ίδιο κρεβάτι μαζί της κοιμάται μια άλλη γυναίκα, ενώ δίπλα τους σε ένα άλλο κρεβάτι είναι ξαπλωμένος ένας άνδρας. Ευχαριστεί με ευγνωμοσύνη για το γεύμα που της φέρανε και εύχεται «καλές γιορτές».
Οι δύο κοινωνικές λειτουργοί, η Δήμητρα και η Εύα, εξηγούν στη γυναίκα πού πρέπει να απευθυνθεί και πώς θα τη βοηθήσουν με το ζήτημα της ταυτότητάς της. Μαζί με τη Χριστίνα που είναι νοσηλεύτρια και τον οδηγό τους τον Δημήτρη, αποτελούν μια από τις ομάδες των street workers του ΚΥΑΔΑ που έχουν βγει λίγο μετά τα Χριστούγεννα για να μοιράσουν γεύματα.
Οι διεπιστημονικές ομάδες streetwork του ΚΥΑΔΑ αποτελούνται από κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους και νοσηλευτές. Βρίσκονται καθημερινά στους δρόμους της Αθήνας, με τέσσερις βάρδιες ημερησίως, προσφέροντας τη βοήθειά τους στους άστεγους και προσπαθώντας να κερδίσουν την εμπιστοσύνη τους.
Οι street workers δέχονται καθημερινά το χαμόγελο και τη ζεστή κουβέντα, το «ευχαριστώ» από τους ανθρώπους που ζουν στον δρόμο και από εκεί αντλούν δύναμη για να συνεχίσουν το δύσκολο -ομολογουμένως- έργο τους.
Πολλούς από τους άστεγους τους γνωρίζουν ήδη και τους έχουν καταγράψει: ξέρουν πού βρίσκονται εγκατεστημένοι ή πού συχνάζουν, την ηλικία τους, τα προβλήματα υγείας τους, την ιστορία τους. Κάποιοι δεν είναι απαραίτητα άστεγοι, αλλά μοναχικά άτομα ή πολυμελείς οικογένειες που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας.
Αρκετοί από αυτούς μαζεύτηκαν για να πάρουν το γεύμα τους στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου επί της Πειραιώς. Κάποιοι παίρνουν το σακουλάκι τους και φεύγουν βιαστικά, μια ηλικιωμένη γυναίκα με το καροτσάκι της συνομιλεί λίγο με τα κορίτσια, ένας νεαρός με νοητικό πρόβλημα χαμογελά με ευγνωμοσύνη.
Απέναντι από το καμένο σπίτι
Άλλοι, πάλι, είναι καινούργιοι και είτε τους οι street workers εντοπίζουν κατευθείαν στον δρόμο, είτε τους προσεγγίζουν εκείνοι, καθώς φορούν τα χαρακτηριστικά γιλέκα με τα διακριτικά του Δήμου.
Για παράδειγμα, καινούργια παρουσία ήταν τέσσερις νεαροί από το Αφγανιστάν και το Ιράκ. Διέμεναν μαζί με άλλους ομοεθνείς τους σε ένα σπίτι κοντά στον σταθμό του Μετρό του Μεταξουργείου, το οποίο κάηκε πρόσφατα έπειτα από φωτιά που εκδηλώθηκε από θερμοπομπό. Από την πυρκαγιά έπαθαν εγκαύματα και χρειάστηκαν νοσηλεία δύο ανήλικα παιδιά.
Μην έχοντας πού να πάνε, οι νεαροί άνδρες είχαν βάλει κάτι στρώματα και τα πράγματά τους απέναντι από το καμένο σπίτι. Η Δήμητρα τούς εξηγεί στα αγγλικά ότι εφόσον κατέχουν άδεια διαμονής, μπορούν να αναζητήσουν στέγη στις δύο δομές του ΚΥΑΔΑ: το Πολυδύναμο Κέντρο Αστέγων και την «Εστία των Αθηνών», όπου φιλοξενούνται κυρίως άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.
Εκτός από στέγη και σίτιση, οι ωφελούμενοι στις δομές φιλοξενίας μπορούν να αναζητήσουν εργασία και να λάβουν ψυχοκοινωνική στήριξη.
Στο Πολυδύναμο Κέντρο Αστέγων λειτουργεί και Κέντρο Ημέρας, όπου οι άστεγοι της πόλης μπορούν να καλύπτουν βασικές, καθημερινές ανάγκες τους (πλύσιμο ρούχων, ατομικό λουτρό, σίτιση, καφές).
«Μας σκοτώνουν ψυχικά»
Ένας νεαρός Πακιστανός σταματάει τις κοινωνικές λειτουργούς του Δήμου Αθηναίων στα όρια Μεταξουργείου και Ομόνοιας, αρκετά κοντά στα γραφεία του ΚΥΑΔΑ επί της οδού Πειραιώς. Μιλάει αρκετά καλά ελληνικά και αγγλικά, ενώ διηγείται μια περίπλοκη ιστορία γραφειοκρατικής τρέλας.
Έχει περάσει και από παλαιότερα στη χώρα μας, αλλά έχει βρεθεί και στη Σουηδία και τη Γερμανία. Τα τελευταία τρία χρόνια είναι και πάλι στην Ελλάδα και γνώριζε καλά τόσο τους δρόμους του κέντρου όσο και πού βρίσκονται κάποιες από τις υπηρεσίες του ΚΥΑΔΑ. Αναπόφευκτα, συγκρίνει τις παροχές στους μετανάστες που προσφέρουν οι άλλες χώρες.
Αν και θεωρητικά έχει το προνόμιο να έχει άδεια παραμονής, ΑΜΚΑ και κωδικούς Taxisnet, νιώθει την ανάγκη να μιλήσει για το γεγονός ότι και πάλι δεν μπορεί να βρει άκρη σε πολλές δημόσιες υπηρεσίες, δεν τον παίρνει κανείς στα σοβαρά και κυρίως δεν μπορεί να βρει δουλειά.
«Στο βόρειο Πακιστάν είχαμε τους Ταλιμπάν που απειλούσαν ότι θα μας σκοτώσουν με μαχαίρια και όπλα. Εδώ μας σκοτώνουν ψυχικά, μένω δίπλα σε ανθρώπους που κλέβουν ή κάνουν ναρκωτικά. Είμαι νέος άνθρωπος, θέλω να δουλέψω κάπου. Όλοι με λένε “τρελό” και ότι “λέω μ…ς” [σημείωση: αυτά τα είπε στα ελληνικά]» αναφέρει απελπισμένος.
Μιλάει αρκετή ώρα, οι street workers τού λένε πού μπορεί να πάει για να μείνει και πού μπορεί να αναζητήσει δουλειά, φαίνεται πως έχει επισκεφθεί κάποιες υπηρεσίες αλλά χωρίς να τα καταφέρει.
Αυτή την εποχή, κοιμάται στην πλατεία Ασωμάτων στο Θησείο και έχει μόνο τα ρούχα που φοράει, ενώ εξήγησε ότι πλένεται στα σιντριβάνια. Τα χαρτιά του τα είχε σε φωτογραφίες στο κινητό του, ενώ τα πρωτότυπα τα είχε αφήσει σε ένα «πακιστανικό μαγαζί» για να μην του τα κλέψουν.
Τέτοιες μακροσκελείς συζητήσεις δεν είναι ασυνήθιστες για τους/τις streetworkers. Πολλοί άστεγοι νιώθουν μοναξιά, έχουν ανάγκη για κοινωνικοποίηση ή απλά να ξεσκάσουν. Οι κοπέλες εξηγούν στον νεαρό από το Πακιστάν ότι στο Πολυδύναμο Κέντρο Αστέγων μπορεί να βρει στέγη και ένα ζεστό μπάνιο να κάνει.
Πέρα από τις δομές φιλοξενίας, το ΚΥΑΔΑ διαθέτει επίσης Κοινωνικό Φαρμακείο, Κοινωνικό Πλυντήριο, τρία Κοινωνικά Ιατρεία (παθολογικό, ψυχικής υγείας και οδοντιατρείο), Κοινωνικό Κομμωτήριο και Κοινωνικό Βιβλιοχαρτοπωλείο.
«Όταν μένεις στον δρόμο, δεν υπάρχουν γιορτές»
Ο ρόλος των streetworkers είναι υποστηρικτικός και ενημερωτικός, όχι πιεστικός. Εκτός από τη διανομή γευμάτων και την καταγραφή, στόχος τους είναι να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των αστέγων έτσι ώστε εκείνοι να ενταχθούν στις δομές.
Πολλοί, πάντως, επιλέγουν να μείνουν στον δρόμο είτε επειδή θέλουν την ανεξαρτησία τους, είτε επειδή είναι τοξικοεξαρτημένοι, είτε επειδή δεν έχουν τα απαραίτητα έγγραφα. Η Χριστίνα η νοσηλεύτρια εξηγεί ότι οι περισσότεροι αντιμετωπίζουν σοβαρά θέματα υγείας (διαβήτη, άνοια, ψυχιατρικά προβλήματα κτλ) και πολλές φορές αποκρύπτουν το ιστορικό τους ή δεν το γνωρίζουν.
Στη γωνιά ενός μικρού πάρκινγκ σε κεντρικό σημείο του Μεταξουργείου, βρίσκεται το σπιτάκι και το «εργαστήριο» ενός ηλικιωμένου κύριου. Βρίσκει μέταλλα και διάφορα φαινομενικά άχρηστα αντικείμενα από τον δρόμο και προσπαθεί να τα πουλήσει. Διστάζει να μας μιλήσει, το μόνο που μάς λέει είναι ότι σαν τη ζωή του «ούτε ο Όλιβερ Τουίστ».
Πέρα από τη δράση του ΚΥΑΔΑ, το Sputnik μίλησε και με κάποιους άλλους άστεγους στους δρόμους της Αθήνας. Η Εύα έχει απλώσει τα πράγματά της στην είσοδο ενός κλειστού καταστήματος στη Σταδίου. Αν και τη δυσκόλεψαν οι πολύ κρύες μέρες και νύχτες του Δεκέμβρη, είπε ότι δεν χρειαζόταν κάτι άλλο γιατί είχε ήδη πολλά πράγματα και «έρχεται ο Δήμος και τα παίρνει».
O Γιάννης δεν έχει σταθερό τόπο κατοικίας, αλλά μετακινείται στο κέντρο της Αθήνας. Εμείς τον πετύχαμε μέσα στο Μετρό, καθώς είχε αποφασίσει να μετακομίσει προς το Αιγάλεω. Το προηγούμενο βράδυ είχε κοιμηθεί στον Ευαγγελισμό, όπου του επιτέθηκε κάποιος τοξικομανής, γεγονός που τον είχε «ταρακουνήσει» αρκετά.
Τα τελευταία 15 περίπου χρόνια (με ένα μικρό διάλειμμα που είχε στέγη για λίγο) βρίσκεται στους δρόμους, όπου τον έφεραν κάποιες λανθασμένες επιλογές. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού στο Μετρό, μάς διέκοψε ένας κύριος που του έδωσε λίγο τσουρέκι, αλλά και κάτι νεαροί που του μίλησαν μεν, αλλά με ελαφρώς ειρωνικό ύφος. Όπως είπε, προτιμάει αυτό παρά να προσπαθεί να συζητήσει με κάποιον περαστικό χωρίς εκείνος να του αποκρίνεται.
Για τη μοναξιά μάς μιλάει και ο Μιχάλης που βρίσκεται στην περιοχή των Εξαρχείων. Κρατούσε ένα ζεστό πιάτο φαγητό που είχε πάρει από ένα συσσίτιο. Στην ερώτηση αν η μοναξιά γίνεται πιο έντονη κατά τη διάρκεια των γιορτών – ένα συναίσθημα που μοιράζονται αρκετοί άνθρωποι – απαντά ότι «όταν μένεις στον δρόμο, δεν υπάρχουν γιορτές. Όλες οι μέρες είναι ίδιες, ο χρόνος δεν κυλά με τίποτα».
Άστεγοι και κορονοϊός
Εκτός από τις γιορτές, το άλλο βασικό θέμα των ημερών – και γενικότερα των τελευταίων δύο περίπου ετών – είναι ο κορονοϊός. Εδώ, οι άστεγοι είναι «τυχεροί» μέσα στην ατυχία τους καθώς, όπως μας λέει η πρόεδρος του ΚΥΑΔΑ Μελίνα Δασκαλάκη, δεν έχουν εντοπιστεί ακόμα θετικά κρούσματα.
Κάποιοι από αυτούς, όπως ο νεαρός Πακιστανός που συναντήσαμε ή ο Μιχάλης, έχουν εμβολιαστεί. Άλλοι ελέγχονται μέσω testing από τον Δήμο Αθηναίων ή μπορούν να ζητήσουν να υποβληθούν σε rapid test, εφόσον το επιθυμούν, από τους νοσηλευτές, οι οποίοι συνοδεύουν τους street workers του ΚΥΑΔΑ και πραγματοποιούν δειγματοληπτικά τεστ και θερμομετρήσεις.
«Η πανδημία δεν αύξησε τους αστέγους, αλλά οι έρημοι δρόμοι της πόλης κατά τη διάρκεια των lockdowns τους έκαναν πιο “ορατούς”. Επιπλέον, ο φόβος για τον άγνωστο αρχικά κορονοϊό λειτούργησε βοηθητικά στο έργο του Streetwork, καθώς έκαμψε πιο εύκολα τις “αντιστάσεις” εκείνων που παρέμεναν στους δρόμους της πόλης και τους έπεισε πιο εύκολα να ενταχθούν στο Πολυδύναμο Κέντρο Αστέγων» εξηγεί η κ. Δασκαλάκη για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι αστέγοι με την έλευση του ιού και των lockdowns από το 2020.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία από τις αρχές του φετινού Δεκεμβρίου, στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας ζουν κάτι λιγότερο από 200 άστεγοι. Στην πλειοψηφία τους είναι άνδρες, κυρίως μέσης ηλικίας, συχνά με παραμελημένα προβλήματα υγείας.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε το ΚΥΑΔΑ
Ο συνολικός αριθμός των ωφελουμένων του ΚΥΑΔΑ ανέρχεται σε 26.000, στους οποίους παρέχεται ένα ευρύτατο φάσμα αγαθών και υπηρεσιών.
Πέρα από τις δομές και τις υπηρεσίες για τους άστεγους που ήδη αναφέρθηκαν, το ΚΥΑΔΑ υποστηρίζει κάθε μήνα άτομα και οικογένειες που ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας, με τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης, όπως π.χ. είδη ατομικής υγιεινής για καθαριστικά σπιτιού, με ρούχα, παπούτσια, τσάντες ακόμη και σχολικά είδη και παιχνίδια. Σχεδόν 250 μέλη ωφελούμενων οικογενειών λαμβάνουν επίσης κάθε μήνα διατακτικές σούπερ μάρκετ.
Το ΚΥΑΔΑ έχει δικό του προϋπολογισμό, συμμετέχει και σε ευρωπαϊκά προγράμματα, αλλά βασίζεται σε σημαντικό βαθμό και στις χορηγίες ιδιωτών και εταιρειών. Γι’ αυτό τον λόγο, ειδικά τώρα που είναι γιορτές, η πρόεδρός του αναφέρει ότι «κάθε δωρεά μπορεί να βρει τον ιδανικό της αποδέκτη».
Οι ιδιώτες μπορούν να δωρίσουν ρούχα, παπούτσια, λευκά είδη, βιβλία, παιχνίδια, τρόφιμα, είδη ατομικής υγιεινής και φάρμακα στον Κόμβο Αλληλοβοήθειας Πολιτών του Δήμου Αθηναίων (Δομοκού 2 & Φιλαδελφείας, απέναντι από τον Σταθμό Λαρίσης).
Ενδεικτικά, ακολουθούν κάποιες από τις δράσεις και δωρεές που έγιναν τον Δεκέμβριο:
Περισσότερα από 200 ζευγάρια κάλτσες μοιράστηκαν σε αστέγους στον δρόμο,
Δωρίστηκαν 200 σετ ολοκαίνουριων casual ρούχων στους ωφελούμενους του Κοινωνικού Πλυντηρίου,
Δόθηκαν από χορηγίες 1.400 ζευγάρια καινούρια παπούτσια, περισσότερα από 3.500 παιχνίδια, 30.000 αντισηπτικά gel, περισσότερους από 3,2 τόνους γάλα, σχεδόν έναν τόνο γιαούρτια και χιλιάδες συσκευασίες βασικών τροφίμων.
Πηγή Sputniknews.gr
Για τους άστεγους, δεν υπάρχουν γιορτές: Δίπλα στα φώτα και τα στολίδια, οι άνθρωποι «φαντασμάτα»
