Με τον πήχη χαμηλά προσέρχεται η Λευκωσία στη νέα άτυπη πενταμερή συνάντηση για το Κυπριακό υπό τον γενικό γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες. Αυτή είναι η δεύτερη συνάντηση μέσα στο τρέχον έτος μετά από αρκετά χρόνια «παγώματος» σε οποιαδήποτε εξέλιξη για το Κυπριακό.
Η διαδικασία της προσπάθειας για επιστροφή στο τραπέζι των συνομιλιών παραμένει ζωντανή με την πραγματοποίηση της συνάντησης στη Νέα Υόρκη, ωστόσο, η ελληνοκυπριακή και τουρκοκυπριακή πλευρά καθώς και οι πέντε εγγυήτριες δυνάμεις, Ελλάδα, Τουρκία και Ηνωμένο Βασίλειο, προσέρχονται για νέες συνομιλίες χωρίς να έχει ολοκληρωθεί η υλοποίηση όλων των αποφάσεων της προηγούμενης Συνόδου που πραγματοποιήθηκε στις 17 Μαρτίου στη Γενεύη.
Μέσα σε ένα δύσκολο γεωπολιτικό περιβάλλον που φαίνεται να ευνοεί την Άγκυρα αυτή τη στιγμή, η ελληνοκυπριακή πλευρά, έχει ένα βασικό ζητούμενο από τη νέα συνάντηση: να διατηρηθεί ζωντανή η διαδικασία και να συνεχιστεί η κινητικότητα για το Κυπριακό με απώτερο στόχο να ξεκινήσουν άμεσα οι επί της ουσίας συνομιλίες για την επίλυση του προβλήματος.
Την άνοιξη στη Γενεύη μετά την συνάντηση, ο Αντόνιο Γκουτέρες είχε μιλήσει για «νέα ατμόσφαιρα» και είχε ανακοινώσει ότι συμφωνήθηκαν τα εξής:
- Άνοιγμα τεσσάρων σημείων διέλευσης
- Σύσταση Τεχνικής Επιτροπής Νεολαίας
- Σύσταση Επιτροπής Κλίματικής Αλλαγής
- Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στη Νεκρή Ζώνη
- Ανοικοδόμηση κοιμητηρίων
- Νέα Άτυπη Διάσκεψη στο τέλος Ιουλίου
- Διορισμός ΕΙδικού Απεσταλμένου εφόσον υπάρχει συναίνεση
Η νέα άτυπη συνάντηση προγραμματίστηκε, απεσταλμένη ορίστηκε και πάλι η Μαρία Άνχελα Ολγκίν, ωστόσο δεν προχώρησαν όλα τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης που είχαν αποφασιστεί. Βασικό αγκάθι, παραμένει η διάνοιξη τεσσάρων σημείων διέλευσης.
«Όταν είχε γίνει η άτυπη διευρυμένη σύνοδος της Γενεύης, κάλεσαν τους ηγέτες των δυο πλευρών να συζητήσουν για τέσσερα σημεία διέλευσης. Εμείς έχουμε προτείνει τα συγκεκριμένα σημεία διέλευσης, όμως από την άλλη πλευρά υπάρχει μια παρελκυστική πολιτική. Υποστηρίζουν ότι δεν μπορούν να αποφασίσουν οι ίδιοι και ότι είναι ζήτημα του τουρκικού στρατού. Εμείς αυτό το επιχείρημα δεν μπορούμε να το δεχθούμε. Υποστηρίζουμε ότι ακριβώς αυτό αναδεικνύει τον ρόλο που διαδραματίζει η Τουρκία ως κατοχική δύναμη. Όμως δεν μπορούμε να συνεναίσουμε εμείς στο άνοιγμα μόνο ενός οδοφράγματος, διότι πρέπει να υπάρχει το στοιχείο της αμοιβαιότητας, δηλαδή να δεχθούμε εμείς να ανοίξουν σημεία διέλευσης, τα οποία όμως να υπηρετούν τους κατοίκους και στις δύο πλευρές της Κύπρου και στα Κατεχόμενα και στις ελεύθερες περιοχές. Από εκεί και πέρα, στο ζήτημα για τη δημιουργία φωτοβολταϊκού πάρκου, η ένσταση η δική μας, είναι ότι η άλλη πλευρά ουσιαστικά θέλει να λειτουργεί αυτό το φωτοβολταϊκό πάρκο να λειτουργεί σε συνθήκες δύο ξεχωριστών κυρίαρχων κρατών, κάτι το οποίο ασφαλώς δεν πρόκειται να δεχτούμε», τονίζει μιλώντας στο euronews, ο αναπληρωτής Κυβερνητικός Εκπρόσωπος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Γιάννης Αντωνίου.
Για να παραμείνει η διαδικασία ζωντανή, βασικό ζητούμενο της Λευκωσίας είναι να συμφωνηθούν συγκεκριμένα παραδοτέα στη Νέα Υόρκη. Όπως τονίζει στο euronews, o αναπληρωτής Κυβερνητικός Εκπρόσωπος της Κυπριακής Δημοκρατίας, «εμείς θεωρούμε ότι σε αυτήν την άτυπη διευρυμένη σύνοδο θα πρέπει να υπάρξουν παραδοτέα σε ό,τι αφορά τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Όμως, για μας ζητούμενο είναι να πάμε στο επόμενο βήμα που είναι η δημιουργία των συνθηκών για απευθείας διαπραγματεύσεις. Για μας αυτό είναι το μείζον. Δηλαδή, να πάμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για αναζήτηση συνολικής λύσης του Κυπριακού. Για μας, τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης είναι κάτι το οποίο μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά στην προσπάθεια. Όμως, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υποκαθιστούν το ζητούμενο που είναι η συνολική λύση για το Κυπριακό».
Υπάρχει ακόμα η «νέα ατμόσφαιρα» του Γκουτέρες;
Το δύσκολο γεωπολιτικό περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί με την ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή και την πτώση του καθεστώτος Άσαντ με την ταυτόχρονη άνοδο στην εξουσία της ομάδας που υποστήριζε η Άγκυρα, περιπλέκει ακόμα περισσότερο τα πράγματα και δείχνει ότι για τώρα τουλάχιστον, δεν υπάρχει νέα ατμόσφαιρα.
«Όχι, αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει ένα νέο πιο δημιουργικό περιβάλλον. Αυτό δυστυχώς δεν επαληθεύεται. Βλέπουμε τουναντίον την τουρκική πλευρά, μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία, να προσεγγίζει τα πράγματα με περισσότερη πολιτική και διπλωματική έπαρση. Κι αυτό το βλέπουμε και πρόσφατα με το τουρκολιβυκό Μνημόνιο. Όμως, εκείνο που μας απασχολεί εμάς αυτήν τη στιγμή, είναι ότι φαίνεται ότι ο κ. Τατάρ ακολουθεί μια παρελκυστική πολιτική, διότι ενδεχομένως να υπηρετεί τη δική του ατζέντα λόγω των επικείμενων «εκλογών» στα κατεχόμενα τον ερχόμενο Οκτώβριο. Δεν βλέπουμε να υπάρχει ανταπόκριση από την άλλη πλευρά, δυστυχώς, και φαίνεται ότι στη Νέα Υόρκη θα επιχειρηθεί από πλευράς των μεσολαβητών να υπάρξει μια συντήρηση αυτής της διαδικασίας με την προσδοκία ότι μετά τις λεγόμενες «εκλογές» στα κατεχόμενα ενδεχομένως να υπάρχει ένα πολιτικό περιβάλλον που να επιτρέπει να προχωρήσουμε προς τα εμπρός. Αυτή τη στιγμή είμαστε στο συγκεκριμένο σημείο. Δεν αναμένουμε κάτι δραστικό στη Νέα Υόρκη, Οποιαδήποτε ουσιαστική μεταβολή ένεκα της στάσης που τηρεί η τουρκική πλευρά», υπογραμμίζει ο κ. Αντωνίου.
Η Λευκωσία θα είναι θετική και στο ενδεχόμενο ορισμού μιας νέας συνάντησης υπό τον γ.γ. του ΟΗΕ, με την προϋπόθεση φυσικά ότι οποιαδήποτε συζήτηση θα γίνει εντός του συμφωνημένου πλαισίου. «Αντιλαμβάνεστε την ανησυχία που έχουμε λόγω της θέσης της άλλης πλευράς για απόψεις ότι θα πρέπει να αναζητηθούν λύσεις έξω από το κουτί, δήθεν δημιουργικές προσεγγίσεις σε ένα περιβάλλον που να μην έχει ως θεμέλιο την αναζήτηση λύσης διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Αυτό για εμάς θεωρείται κόκκινη γραμμή. Είναι μια απαράβατη θέση. Θεωρούμε ότι από τη στιγμή που η νέα προσπάθεια είναι υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, ο γενικός γραμματέας, οφείλει ως ο εντολοδόχος του Συμβουλίου Ασφαλείας να υλοποιεί τις αποφάσεις του Συμβουλίου», τονίζει ο κ. Αντωνίου.
Το χάσμα στις δύο πλευρές του νησιού
«Είναι ανησυχητικό το αυξανόμενο χάσμα μεταξύ των δύο κοινοτήτων σε επίπεδο κοινωνίας», είχε σε πρόσφατη συνέντευξή στην εφημερίδα «Πολίτης», η προσωπική απεσταλμένη του γ.γ. του ΟΗΕ, Μαρία Άνχελα Ολγκίν.
Ο κ. Αντωνίου λέει στο euronews ότι όντως υπάρχει αρκετή δουλειά που πρέπει να γίνει και από τις δύο πλευρές στο συγκεκριμένο ζήτημα, αλλά δεν πρέπει να εξισώνονται δυο διαφορετικές καταστάσεις. «Η Κυπριακή Δημοκρατία, ως ευνομούμενο κράτος, κράτος δικαίου, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Εθνών, προσπαθεί να αποφεύγει οποιεσήποτε διακρίσεις μεταξύ των πολιτών της. Γι’ αυτό, η Κυπριακή Δημοκρατία μονομερώς υλοποιεί συγκεκριμένα μέτρα υπέρ των Τουρκοκυπρίων. Από την άλλη πλευρά όμως, ασφαλώς δεν υπάρχει μια τέτοια πολιτική. Τουναντίον. Και οι ίδιοι οι Τουρκοκύπριοι είναι πολλές φορές είναι θύματα αυτής της παράνομης κατάστασης πραγμάτων που επικρατεί στα κατεχόμενα. Το μεγάλο ζητούμενο είναι να δούμε για ποιο λόγο η κοινωνία έχει απόσταση, έχουν απόσταση οι πολίτες. Υπάρχει ένας υφιστάμενος κίνδυνος για την ελληνοκυπριακή πλευρά που είναι ο στρατός κατοχής από το 74′ μέχρι σήμερα. Αυτό εκ των πραγμάτων δημιουργεί ένα αίσθημα ανασφάλειας, ενώ από την άλλη πλευρά δεν υπάρχει κάτι τέτοιο, δεν υπάρχει οποιοσδήποτε κίνδυνος για τους Τουρκοκύπριους από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας κι από πλευράς ελληνοκυπριακής κοινωνίας. Είναι ένα ζήτημα το οποίο ασφαλώς θα πρέπει να μας απασχολεί συνεχώς. Εμείς από την πλευρά μας, στο μέτρο του δυνατού, προσπαθούμε να λειτουργούμε δημιουργικά γύρω από αυτά τα ζητήματα με σεβασμό των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων και σεβασμό των θρησκευτικών ελευθεριών στις ελεύθερες περιοχές για όλους τους κατοίκους του νησιού. Μπορούν ελεύθερα να έλθουν οι Τουρκοκύπριοι στις ελεύθερες ελεγχόμενες από την Κυπριακή Δημοκρατία περιοχές και να προσευχηθούν, να επισκεφθούν τα τεμένη τους και ούτω καθεξής, ενώ από την άλλη πλευρά δεν συμβαίνει ακριβώς το ίδιο. Κατά συνέπεια, είναι δύο εντελώς διαφορετικοί κόσμοι πολλές φορές, το οποίο επιτείνει αυτό το αίσθημα της έλλειψης εμπιστοσύνης, δυστυχώς», καταλήγει ο κ. Αντωνίου.
Το απόγευμα της Τετάρτης πρόκειται να πραγματοποιηθεί το δείπνο του Γενικού Γραμματέα, ενώ από το πρωί της Πέμπτης μέχρι το απόγευμα (τοπική ώρα) είναι προγραμματισμένες οι διαβουλεύσεις των αντιπροσωπειών.
Επιμένει ο Τατάρ
Στις δηλώσεις εκτός του συμφωνημένου πλαισίου του ΟΗΕ, επιμένει ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων, Ερσίν Τατάρ, ο οποίος σε συνέντευξή του στην κρατική τηλεόραση της Τουρκίας πριν την αναχώρησή του για τη Νέα Υόρκη, επαναλαμβάνει ότι οι συζητήσεις πρέπει να γίνουν στη βάση της νέας πραγματικότητας που υπάρχει στο νησί, αναφερόμενος και πάλι στη λύση των δύο κρατών. «Για μένα, η σημασία της συνάντησης της Νέας Υόρκης είναι η ευκαιρία να συζητήσουμε τα τρέχοντα ζητήματα -συμπεριλαμβανομένου του περιουσιακού- και να φέρουμε όλα τα θέματα στο τραπέζι. Πηγαίνω εκεί ως πρόεδρος που εκπροσωπεί την «ΤΔΒΚ». Μπορεί να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν την κατάσταση διαφορετικά, αλλά επειδή με προσκαλούν, θα παρευρεθώ ως πρόεδρος της «ΤΔΒΚ». Θα πω στους Ελληνοκύπριους: Ας συνεργαστούμε με κάθε δυνατό τρόπο, με βάση τις πραγματικότητες του νησιού, εφόσον αυτό που κάνουμε ωφελεί τόσο τον τουρκοκυπριακό όσο και τον ελληνοκυπριακό λαό. Με αυτόν τον τρόπο, αναβαθμίζουμε το κύρος της «ΤΔΒΚ». Αν αναλάβουμε δράση και υπογράψουμε συμφωνίες, η «ΤΔΒΚ» θα επωφεληθεί από αυτό», ανέφερε ο Τατάρ.
Παράλληλα, επέμεινε στην ύπαρξη δυο ξεχωριστών κρατών και είπε ότι δεν αναγνωριστεί αυτό δεν μπορεί να υπάρξει κάποια συμφωνία. «Δεν συναινώ στην είσοδο της ελληνικής κυριαρχίας απλώς και μόνο για να επιτευχθεί συμφωνία. Ούτε θα συμφωνήσω με την αποχώρηση της Τουρκίας από την Κύπρο, επειδή αυτό που εννοούν με τον όρο ομοσπονδιακή δομή είναι ουσιαστικά αυτό. Μετά την ένταξη της ελληνοκυπριακής πλευράς στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η πρόθεσή τους ήταν η συγχώνευση της τουρκικής και της ελληνικής πλευράς, η ένταξη στην Ε.Ε., η κατάργηση της εγγυητικής ιδιότητας της Τουρκίας, η απόσυρση των στρατευμάτων της από την Τουρκία και η μετατροπή του νησιού σε έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλά τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Στο τέλος της ημέρας, πού είναι η Ε.Ε. και πού βρισκόμαστε εμείς; Όταν κοιτάμε την ιστορία μας, τα δικαιώματά μας, τη νομική μας υπόσταση και τις διεθνείς συμφωνίες, έχουμε τόσα δικαιώματα και αξιώσεις όσο και οι Ελληνοκύπριοι, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στην κυριαρχία. Επομένως, θα συνεχίσουμε να είμαστε σταθεροί σε αυτό το θέμα», είπε χαρακτηριστικά ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων.
