Στο πλαίσιο του 29ου Ετήσιου Συνεδρίου του Economist με τίτλο «Walking steadily across a tightrope of uncertainty», που συνδιοργανώνουν το Economist Impact και η Hazlis & Rivas και λαμβάνει χώρα στο Grand Resort Lagonissi, από την 1η έως τις 3 Ιουλίου 2025, πραγματοποιήθηκε μία συζήτηση με εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Στο πάνελ με τίτλο «Inside Putin’s mind: What’s next?», η βραβευμένη με Πούλιτζερ δημοσιογράφος, συγγραφέας και ιστορικός, Άννα Άπλμπομ (Anne Applebaum) συνδέθηκε διαδικτυακά για να αναλύσει τα κίνητρα του Ρώσου Προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν. Τη συζήτηση συντόνισε ο Daniel Franklin, αρχισυντάκτης για τη Βρετανία στον Economist.
Η κ. Άπλμπομ περιέγραψε ένα σύνθετο ψυχογράφημα του Βλαντιμίρ Πούτιν, εστιάζοντας σε τρεις βασικούς πυλώνες που, κατά την εκτίμησή της, οδηγούν τις αποφάσεις του και συντηρούν τον πόλεμο στην Ουκρανία παρά το τεράστιο κόστος.
Πρώτον, ο Πούτιν βλέπει τον εαυτό του ως ιστορική φιγούρα που αναβιώνει μία νέα ρωσική αυτοκρατορία. Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρεί ότι η Ουκρανία δεν είναι μία πραγματική χώρα, αλλά ένα αναπόσπαστο κομμάτι της Ρωσίας που απομακρύνθηκε από αυτήν και οι Ουκρανοί στην πραγματικότητα είναι Ρώσοι. Αυτή η σκέψη, σύμφωνα με την Άπλμπομ, έχει τις ρίζες της στο σοβιετικό παρελθόν με το οποίο μεγάλωσε ο ίδιος.
Δεύτερον, και ίσως σημαντικότερο, ο πόλεμος αποτελεί μία ιδεολογική μάχη ενάντια στη Δημοκρατία. Η «Επανάσταση της Αξιοπρέπειας» στο Κίεβο το 2014, όπου οι πολίτες διαδήλωναν με σημαίες της ΕΕ ενάντια σε έναν διεφθαρμένο Πρόεδρο, αντιπροσώπευε για τον Πούτιν μία υπαρξιακή απειλή. «Όλες αυτές τις ιδέες που είναι τόσο σημαντικές για τους Ουκρανούς -η γλώσσα της Δημοκρατίας, η γλώσσα του κράτους δικαίου, της λογοδοσίας -τις θεωρούσε ως μία ηθική απειλή προς τον ίδιο και προς την ισχύ του», ανέφερε η κ. Άλμπομ. Έτσι, ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι μέρος ενός ευρύτερου πολέμου που διεξάγει ο Πούτιν κατά των δημοκρατικών αξιών.
Ο τρίτος λόγος είναι η πρόθεσή του να καταδείξει την κατάρρευση της μεταπολεμικής παγκόσμιας τάξης. Εισέβαλε στην Ουκρανία πιστεύοντας ότι ο δημοκρατικός κόσμος είναι «διεφθαρμένος» και «διαιρεμένος» και δεν θα αντιδρούσε συντονισμένα. Στόχος του είναι να αποδείξει ότι το διεθνές δίκαιο, ο σεβασμός των συνόρων και η Σύμβαση της Γενεύης, πλέομ, δεν έχουν πλέον καμία, δημιουργώντας έναν κόσμο όπου οι δικτάτορες ορίζουν τους κανόνες.
Ο παράγοντας Τραμπ και η αστάθεια στις ΗΠΑ
Η συζήτηση επεκτάθηκε στον ρόλο του Αμερικανού Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, με την κ. Άπλμπομ να εκτιμά πως ο Πούτιν συνεχίζει να πιστεύει ότι μπορεί να κερδίσει, ποντάροντας στη διαίρεση της Δύσης. Η απροθυμία του Τραμπ να επικρίνει τον Πούτιν και η περικοπή της στήριξης προς την Ουκρανία έπεισαν τους Ρώσους ότι μπορούν να συνεχίσουν τον πόλεμο.
Η δημοσιογράφος χαρακτήρισε τη σχέση των δύο ανδρών ως «καθαρά συναλλακτική», αναφέροντας αποδεδειγμένες ρωσικές επενδύσεις που βοήθησαν τις επιχειρήσεις του Τραμπ και τον θαυμασμό του τελευταίου για τον αυταρχικό τρόπο διακυβέρνησης του Πούτιν, χωρίς τον έλεγχο δικαστηρίων ή δημοσιογράφων. Ωστόσο, τόνισε την απρόβλεπτη φύση του Τραμπ, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Δεν θεωρώ ότι έχει στρατηγική για τη Ρωσία και για την Ουκρανία».
Η ευρωπαϊκή αφύπνιση
Αυτή η αμερικανική αβεβαιότητα, σύμφωνα με την αναλύτρια, συνιστά μία «πολύ σημαντική στιγμή για την Ευρώπη». Η ίδια υπογράμμισε πως η Ευρώπη, ως ενιαία οικονομία, είναι ισχυρότερη από τη Ρωσία και τις ΗΠΑ και έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει μία τεράστια αμυντική βιομηχανία.
Παρατηρείται, όπως είπε, η διαμόρφωση μίας «συμμαχίας των προθύμων», η οποία περιλαμβάνει τις σκανδιναβικές χώρες, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής. Αυτές οι χώρες ενοποιούνται και συνεργάζονται για την προστασία τους, ειδικά μετά τα ρωσικά σαμποτάζ στην περιοχή της Βαλτικής. Η ίδια, μιλώντας από την Πολωνία, μετέφερε μία αίσθηση αναγέννησης της αμυντικής βιομηχανίας, φέρνοντας ως παράδειγμα την ανάπτυξη εταιρειών που κατασκευάζουν drones στη Βαρσοβία.
Τέλος, η κ. Άπλμπομ αναγνώρισε τη σημασία της συμβολής χωρών όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία, εκφράζοντας μία «ήπια αισιόδοξη προσέγγιση» ότι η Ευρώπη, μέσω ομάδων χωρών που θα αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, θα μπορέσει να κάνει τα απαραίτητα βήματα προς τα εμπρός.
