Ο Αμερικανός πρόεδρος πραγματοποιεί περιοδεία στις χώρες του Κόλπου έως τις 16 Μαΐου, ξεκινώντας από τη Σαουδική Αραβία, που είναι πλέον η κύρια περιφερειακή δύναμη, πριν από το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Τρεις χώρες του Κόλπου πλούσιες σε ενεργειακούς πόρους έχουν το “προνόμιο” να αποτελούν τους προορισμούς της πρώτης περιοδείας του Ντόναλντ Τραμπ στο εξωτερικό μετά την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο.
“Περισσότερο από τη συμβολική σημασία, η επιλογή αυτής της πρώτης επίσκεψης “εκφράζει σαφώς τις προτεραιότητες της εξωτερικής πολιτικής του Ντόναλντ Τραμπ. Επικεντρώνεται στις επιχειρήσεις, στις συμφωνίες”, λέει ο Hasni Abidi, διευθυντής του Centre d’études et de recherches sur le monde arabe et méditerranéen στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης.
Θα γίνει πολύς λόγος για πολλά χρήματα και το διακύβευμα αυτής της επίσκεψης είναι πάνω απ’ όλα στρατηγικό.
Ιδιωτική πολιτική, επενδύσεις και επιχειρήσεις
Τόσο η Σαουδική Αραβία όσο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν υποσχεθεί να επενδύσουν δισεκατομμύρια στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ παρουσιάζονται ως βασικοί μεσάζοντες στις συγκρούσεις που θέλει να επιλύσει ο Ντόναλντ Τραμπ, από τη Γάζα μέχρι την Ουκρανία και το Ιράν.
Σε αντάλλαγμα, οι ΗΠΑ υπόσχονται εγγυήσεις ασφάλειας και πρόσβαση σε τεχνολογίες αιχμής.
Αυτή η περιοδεία στον Κόλπο θα είναι επίσης μια ευκαιρία για τον Ντόναλντ Τραμπ να εδραιώσει τις επιχειρήσεις της οικογενειακής του αυτοκρατορίας, σπέρνοντας σύγχυση μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών συμφερόντων.
Πρόκειται για διπλωματική ή οικονομική περιοδεία… η οποία, παρεμπιπτόντως, θα αναδείκνυε σύγκρουση συμφερόντων;
Ισως και τα τρία. “Ο Ντόναλντ Τραμπ πιστεύει ότι τα οικονομικά μπορούν να προωθήσουν την πολιτική”, αναλύει ο ερευνητής του Πανεπιστημίου της Γενεύης. “Γι’ αυτόν, η πολιτική είναι διχαστική, οπότε είναι καλύτερα να ξεκινήσει με το εμπόριο για να φέρει τις δύο πλευρές κοντά. Αυτό συνάδει με το όραμα του Ντόναλντ Τραμπ για την πρωτοκαθεδρία της διπλωματίας των οικονομικών συναλλαγών”.
Σύγκρουση συμφερόντων
Εκτός από τις “συμφωνίες” που θα έπρεπε να εξυπηρετούν τα συμφέροντα των ΗΠΑ, ο κατάλογος των έργων του Οργανισμού Trump στην περιοχή είναι μακρύς: από ένα γήπεδο γκολφ στο Ντουμπάι, μέχρι τον Πύργο Trump στην Τζέντα, μέχρι ένα έργο 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο Ομάν…
Ο οικογενειακός όμιλος, του οποίου ηγούνται από το 2016 οι γιοι του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τζούνιορ και Ερικ Τραμπ, ποντάρει στην έκρηξη του τουρισμού και των πολυτελών ακινήτων σε αυτές τις πλούσιες σε πετρέλαιο μοναρχίες.
Επεκτείνεται επίσης στα κρυπτονομίσματα στο Ντουμπάι μαζί με φίλους της οικογένειας Τραμπ. Ο Ερικ Τραμπ και ο Ζακ Γουίτκοφ – ο γιος του απεσταλμένου του Τραμπ στη Μέση Ανατολή – ανακοίνωσαν επένδυση ύψους 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην πλατφόρμα κρυπτονομισμάτων Binance.
Η σύγκρουση συμφερόντων είναι σαφής: ο Ντόναλντ Τραμπ παραμένει μέτοχος στον Οργανισμό Τραμπ μέσω ενός καταπιστεύματος. Ο γαμπρός του Jared Kushner συμμετέχει επίσης σε κρατικά επενδυτικά κεφάλαια της Σαουδικής Αραβίας.
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η βασιλική οικογένεια του Κατάρ φέρεται να προσέφερε στον Ντόναλντ Τραμπ ένα πολυτελές Boeing 747 αξίας 400 εκατομμυρίων δολαρίων για να αντικαταστήσει το Air Force One. Η χειρονομία του Κατάρ δέχθηκε επικρίσεις από το στρατόπεδο των Δημοκρατικών, οι οποίοι χαρακτήρισαν το δώρο ανήθικο και πιθανώς αντισυνταγματικό.
Σύμφωνα με τον Ντόναλντ Τραμπ και τον Λευκό Οίκο, για να παρακαμφθεί ο νόμος που απαγορεύει αυτού του είδους το δώρο σε επίσημο μέλος, το αεροπλάνο θα μπορούσε να προσφερθεί στο Υπουργείο Αμυνας των ΗΠΑ. “Οι νομικές λεπτομέρειες αυτής της προσφοράς εξακολουθούν να μελετώνται”, δήλωσε η κυβερνητική εκπρόσωπος Καρολίν Λέβιτ.
Σε όλες τις συμφωνίες του, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν βλέπει καμία παραβίαση του νόμου. Ωστόσο, αν όντως υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων, εναπόκειται στο Κογκρέσο και στα αμερικανικά δικαστήρια να την διεκδικήσουν.
Δισεκατομμύρια υποσχέθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες
Ο Αμερικανός πρόεδρος επέλεξε να πάει εκεί όπου υπάρχουν χρήματα.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες το χρειάζονται. Από τότε που ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε εμπορικό πόλεμο επιβάλλοντας δασμούς στους οικονομικούς εταίρους της Αμερικής, η αγορά για το κρατικό χρέος των ΗΠΑ έχει καταρρεύσει. Αντιμέτωποι με την αβεβαιότητα, οι επενδυτές πωλούν τα έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου (αμερικανικά ομόλογα με λήξεις άνω των 10 ετών).
Το θέμα γίνεται ακόμη πιο επείγον από το γεγονός ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ θα μπορούσε να βρεθεί σε αδυναμία πληρωμών τον Αύγουστο, εάν το Κογκρέσο δεν αναστείλει ή δεν αυξήσει το ανώτατο όριο του χρέους.
“Ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει να ενθαρρύνει τις χώρες του Κόλπου να επενδύσουν μαζικά σε αμερικανικά κρατικά ομόλογα, θέλει να τις ενθαρρύνει να αγοράσουν αμερικανικά”, εξηγεί ο Hasni Abidi, “Και αυτές οι χώρες, οι οποίες έχουν αρκετή προσφορά χρήματος, θέλουν να επενδύσουν”.
Οι υποσχέσεις είναι συγκλονιστικές. Σε τηλεφωνική συζήτηση που είχε τον Ιανουάριο με τον Ντόναλντ Τραμπ, ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν υποσχέθηκε να εισφέρει τουλάχιστον 600 δισεκατομμύρια δολάρια σε διάστημα τεσσάρων ετών στην οικονομία των ΗΠΑ.
Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε πρόσφατα ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεσμεύτηκαν να επενδύσουν 1,4 τρισεκατομμύρια δολάρια σε διάστημα δέκα ετών στη χώρα, ποσό που δεν επιβεβαιώθηκε ούτε διαψεύστηκε από το Αμπού Ντάμπι.
Για τον Hasni Abidi, “το ζήτημα των εξοπλισμών είναι υψίστης σημασίας”. Η επένδυση σε αμερικανικά όπλα είναι σύμφωνη με την παραδοσιακή προσέγγιση των ηγετών του Κόλπου.
Μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να προσφέρουν την ασφάλεια
Ποια είναι τα συμφέροντα αυτών των κρατών του Κόλπου; Αυτές οι επενδύσεις είναι κάτι πολύ περισσότερο από εμπορικά ζητήματα. Είναι στρατηγικοί μοχλοί συναλλαγής.
Πάνω απ’ όλα, αυτές οι μοναρχίες προσβλέπουν στην Ουάσινγκτον για την εγγύηση της ασφάλειας στην περιοχή, καθώς η καθεμία έχει ως στόχο την οικονομική ανάπτυξη μετά τους υδρογονάνθρακες με ένα σχέδιο διαφοροποίησης. “Μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να προσφέρουν ασφάλεια”, αναλύει ο Hasni Abidi, “μια ομπρέλα ασφαλείας που θα καθησυχάζει τις χώρες του Κόλπου και ιδίως τη Σαουδική Αραβία, η οποία θα διοργανώσει παγκόσμια γεγονότα όπως το Παγκόσμιο Κύπελλο, την Παγκόσμια Εκθεση, αλλά και τις προετοιμασίες για να διαδεχτεί ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν τον πατέρα του”.
Σημαντικές συμβάσεις για τα επόμενα 20 χρόνια
Σημαίνει επίσης καλύτερη πρόσβαση σε τεχνολογίες αιχμής.
“Το όραμα 2030, η στρατηγική της Σαουδικής Αραβίας για τη μετάβαση μετά το πετρέλαιο, θα περιλαμβάνει μεγάλες επενδύσεις που ενδέχεται να δημιουργήσουν συμβάσεις κατά τα επόμενα είκοσι χρόνια”, προσθέτει ο David Rigoulet-Roze, συνεργάτης ερευνητής στο Ινστιτούτο Διεθνών και Στρατηγικών Σχέσεων (IRIS).
Ειδικότερα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία στοχεύουν να αναδειχθούν σε ηγέτη στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης (AI), επιθυμούν ιδιαίτερα να εξασφαλίσουν πρόσβαση σε αμερικανικές τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένων των τσιπ που υπόκεινται σε περιορισμούς εξαγωγής.
“Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ήταν τα πρώτα που ζήτησαν από τους Αμερικανούς να κάνουν τεράστια έργα δισεκατομμυρίων που αφορούσαν την τεχνητή νοημοσύνη”, εξηγεί ο Hasni Abidi, “Οι Αμερικανοί δεν μπορούσαν να απορρίψουν αυτή την προσφορά, από τη στιγμή που οι αμερικανικοί κανονισμοί χαλάρωσαν”.
Ολα φαίνεται να μπαίνουν στη θέση τους. Το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ μόλις ανακοίνωσε τη δημιουργία μιας διαδικασίας ταχείας προώθησης για τη διευκόλυνση των ξένων επενδύσεων, ιδίως στους ημιαγωγούς και την τεχνητή νοημοσύνη. Σημαντικοί Αμερικανοί επιχειρηματίες όπως ο Elon Musk (CEO της Tesla), ο Sam Altman (CEO της OpenAI) και ο Mark Zuckerberg (CEO της Meta) αναμένεται να λάβουν μέρος στο επενδυτικό φόρουμ ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας που διοργανώνεται κατά τη διάρκεια της περιοδείας.
Για να μην αναφέρουμε το γεγονός ότι, επενδύοντας σε ομόλογα του Δημοσίου και υπογράφοντας επικερδείς συμβάσεις όπλων, τα κράτη του Κόλπου ελπίζουν να αποκτήσουν επιρροή στην Ουάσιγκτον.
Γεωπολιτικά ζητήματα
Επισήμως, το πρόγραμμα της περιοδείας θα είναι αφιερωμένο στις “οικονομικές συμφωνίες”. Αλλά το διακύβευμα αυτής της επίσκεψης είναι επίσης γεωπολιτικό, με αρκετά “καυτά” θέματα υπό διαπραγμάτευση.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το Ισραήλ δεν συμμετέχει σε ορισμένες από αυτές τις διαπραγματεύσεις.
Οι ισραηλινές αρχές έχουν θορυβηθεί από τις αναφορές του Reuters ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν εξαρτούν πλέον τη συνεργασία με τη Σαουδική Αραβία στον πολιτικό πυρηνικό τομέα από την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ του βασιλείου και του εβραϊκού κράτους, που αποτελεί προτεραιότητα της κυβέρνησης Νετανιάχου.
Από την άλλη πλευρά, το Τελ Αβίβ μπορεί μόνο να λάβει υπόψη του τις αμερικανικές πρωτοβουλίες για τους ομήρους, την Υεμένη και το Ιράν.
Οι χώρες του Κόλπου είναι βέβαιο ότι θα μιλήσουν για το σχέδιο της Γάζας
Η Ουάσινγκτον διαπραγματεύτηκε απευθείας με τη Χαμάς για την απελευθέρωση του Ισραηλινοαμερικανού ομήρου Edan Alexander, που κρατείται στη Λωρίδα της Γάζας από τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023 στο Ισραήλ.
Η Γάζα δεν είναι επισήμως στην κορυφή της ημερήσιας διάταξης, αλλά η σύγκρουση εκεί παραμένει πανταχού παρούσα. Ο Hasni Abidi λέει: “Οι χώρες του Κόλπου θα μιλήσουν σίγουρα για το σχέδιο για τη Γάζα, το οποίο υποστηρίζεται από τις χώρες του Αραβικού
Συνδέσμου, με την ανοικοδόμηση του θύλακα και την πλήρη απόρριψη οποιασδήποτε αναγκαστικής αποχώρησης των Παλαιστινίων”.
Και “η Σαουδική Αραβία έχει αντικειμενικά στρατηγικό βάρος στην περιφερειακή διαμόρφωση”, προσθέτει ο David Rigoulet-Roze. “Πρώτα απ’ όλα, έχει σημαίνοντα ρόλο στον Αραβικό Σύνδεσμο. Δεύτερον, το βασίλειο είναι ο θεματοφύλακας των δύο ιερών τόπων. Ως εκ τούτου, είναι παίκτης-κλειδί. Πόσο μάλλον που το όνειρο του Ντόναλντ Τραμπ είναι να ολοκληρώσει την αβρααμική διαδικασία με την ενσωμάτωση της Σαουδικής Αραβίας.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος ελπίζει να επανεκκινήσει την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας, παραδέχεται ότι η διαδικασία αυτή είναι προς το παρόν ανέφικτη, καθώς διακόπηκε μετά τις επιθέσεις της Χαμάς. Ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν έχει καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να δημιουργηθούν διπλωματικές σχέσεις με το Τελ Αβίβ όσο συνεχίζεται η ισραηλινή επίθεση στη Γάζα και όσο ένα παλαιστινιακό κράτος δεν βλέπει το φως της ημέρας.
Το Ριάντ δεν επιθυμεί στρατιωτική επιχείρηση κατά του Ιράν
Ο Ντόναλντ Τραμπ προκάλεσε επίσης αναστάτωση στο Ισραήλ την περασμένη εβδομάδα, όταν ανακοίνωσε ότι ο αμερικανικός στρατός θα σταματήσει τους βομβαρδισμούς στην Υεμένη μετά από συμφωνία με τους Χούθις για να σταματήσουν οι επιθέσεις σε εμπορικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα, αλλά όχι οι επιθέσεις με πυραύλους ή μη επανδρωμένα αεροσκάφη εναντίον του Ισραήλ.
Αυτή η συμφωνία με τους συμμάχους του Ιράν, τους Χούθι, έχει επιτείνει την ανησυχία που προκάλεσε η έναρξη των συνομιλιών μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, τη στιγμή που το Ισραήλ υποστηρίζει μια πολιτική αποφασιστικότητας, συμπεριλαμβανομένης της απειλής στρατιωτικών χτυπημάτων.
Οσον αφορά το ιρανικό πυρηνικό ζήτημα, οι μοναρχίες του Κόλπου, οι οποίες φοβούνται μια περιφερειακή ένοπλη σύγκρουση, προτιμούν μια προσεκτική προσέγγιση και καλούν την Ουάσινγκτον να προτιμήσει τη διπλωματία. “Το Ριάντ δεν θέλει μια στρατιωτική επιχείρηση εναντίον του Ιράν που θα κινδύνευε να το εκθέσει άμεσα”, εξηγεί ο David Rigoulet-Roze.
“Όπως συμβαίνει, ο Ντόναλντ Τραμπ θα ήθελε επίσης να αποφύγει τη στρατιωτική επιλογή, ακόμη και αν υπάρχει ισραηλινή πίεση για κάτι τέτοιο”.
Είναι ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Μπενιαμίν Νετανιάχου σε ρήξη;
“Ίσως υπάρχει μια κάποια κακή διάθεση από την πλευρά του Αμερικανού προέδρου προς τον Ισραηλινό πρωθυπουργό”, παραδέχεται ο Hasni Abidi, “αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η αμερικανική πολιτική έχει ευθυγραμμιστεί με την ισραηλινή πολιτική. Μέχρι σήμερα, ο πρόεδρος Τραμπ αντιτίθεται στη λύση των δύο κρατών και έχει προμηθεύσει τους Ισραηλινούς με μεγάλη ποσότητα όπλων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είχαν μπλοκαριστεί από την προηγούμενη αμερικανική κυβέρνηση”.
Και καταλήγει: “εξακολουθεί να είναι η αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τελικά την εξωτερική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ”.
Ο Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να προσθέσει την Τουρκία ως σταθμό στην περιοδεία του, για συνομιλίες μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας στην Κωνσταντινούπολη, οι οποίες ωστόσο δεν έχουν ακόμη επιβεβαιωθεί.
Ghizlane Kounda
ΠΗΓΗ EUROPEAN PERSPECTIVE