Η Ευρώπη επενδύει σε τοπική εξόρυξη για μείωση της εξάρτησής της από εισαγωγές και για τροφοδότηση του πράσινου και ψηφιακού μετασχηματισμού της. Πήγα στην Τσεχική Δημοκρατία, σε ένα από τα 47 στρατηγικά έργα της ΕΕ, που στοχεύουν σε ενίσχυση των πρώτων υλών για μείωση της εξάρτησης από εισαγωγές.
Οι γεωπολιτικές εντάσεις και συγκρούσεις, όπως αυτές στην Ουκρανία, έκαναν την ΕΕ να συνειδητοποιήσει πόσο ευάλωτη είναι με το να βασίζεται σε μία μόνο ή ακόμα και σε μερικές χώρες για βασικούς πόρους.
Όπως συνέβη με το ρωσικό φυσικό αέριο, η ίδια λογική ισχύει και για τα λεγόμενα κρίσιμα υλικά, τους φυσικούς πόρους που είναι απαραίτητοι για την οικονομία.
Η ΕΕ θέλει τώρα να είναι πιο αυτάρκης, ενισχύοντας την εγχώρια ικανότητα παραγωγής πρώτων υλών και διαφοροποιώντας τις πηγές εφοδιασμού. Αλλά πώς και με ποιο κόστος; Σε αυτό εστιάζει αυτό το επεισόδιο της σειράς Europeans’ Stories.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται κρίσιμες πρώτες ύλες για τους στόχους κλιματικής ουδετερότητας της Πράσινης Συμφωνίας, για την ψηφιακή μετάβαση, την ασφάλεια και την άμυνα, καθώς και για τους τομείς του διαστήματος και της καινοτομίας.
Η ΕΕ έχει προσδιορίσει 34 κρίσιμες πρώτες ύλες, όπως το λίθιο, το κοβάλτιο, τα στοιχεία σπάνιων γαιών και το μαγνήσιο.
Ωστόσο, πολλές έχουν αλυσίδες εφοδιασμού υψηλού κινδύνου. Για παράδειγμα, το 63% του κοβαλτίου όλου του κόσμου εξορύσσεται στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και το 100% των σπάνιων γαιών που χρησιμοποιούνται για τους μόνιμους μαγνήτες εξευγενίζεται στην Κίνα.
Το 2024, η ΕΕ ψήφισε την πράξη για τις κρίσιμες πρώτες ύλες για την ενίσχυση της εγχώριας ικανότητας παραγωγής στρατηγικών πρώτων υλών.
Η πράξη αναφέρει ότι μέχρι το 2030 η Ευρώπη πρέπει να εξορύσσει το 10% των ετήσιων αναγκών της ΕΕ, να επεξεργάζεται το 40% και να ανακυκλώνει το 25%. Δεν θα πρέπει να προέρχεται από μία μόνο τρίτη χώρα ποσοστό μεγαλύτερο του 65% των ετήσιων αναγκών της ΕΕ για κάθε στρατηγική πρώτη ύλη.
Η εξόρυξη είναι βαθιά ριζωμένη στην ιστορία των Ορέων Μεταλλευμάτων, που εκτείνονται κατά μήκος των συνόρων της Τσεχικής Δημοκρατίας με τη Γερμανία. Εδώ, τα αποθέματα κασσίτερου και βολφραμίου αξιοποιήθηκαν από τον Μεσαίωνα μέχρι τη δεκαετία του ’90, όταν έγιναν ασύμφορα. Σήμερα, απομένει μόνο ένα μουσείο, όμως η ενεργειακή μετάβαση ανοίγει νέες δυνατότητες.
Το λίθιο είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για την παραγωγή μπαταριών και οι ειδικοί εκτιμούν ότι το τρία έως πέντε τοις εκατό των παγκόσμιων αποθεμάτων λιθίου βρίσκεται κάτω από την τσεχική πόλη Cínovec.
Η Geomet, μια ιδιωτική εταιρεία με κρατική συμμετοχή, εργάζεται για τη δημιουργία αυτού που, όπως λέει, θα είναι μια φιλική προς το περιβάλλον αλυσίδα παραγωγής. Πρόκειται για ένα από τα 47 στρατηγικά έργα που επιλέχθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ενίσχυση της εγχώριας ικανότητας παραγωγής στρατηγικών πρώτων υλών.
«Θα εξορύσσουμε σχεδόν 3 εκατομμύρια τόνους μεταλλεύματος ετησίως και θα παράγουμε περίπου 30.000 τόνους τελικού προϊόντος ετησίως», αναφέρει ο Tomáš Vrbický, γεωλόγος που εργάζεται για τη Geomet.
Η εταιρεία σχεδιάζει όχι μόνο να εξορύσσει το μετάλλευμα αλλά και να παράγει ανθρακικό λίθιο, ένα βασικό συστατικό που χρησιμοποιείται στον κλάδο των μπαταριών. Είναι σπάνιο μια εταιρεία να ολοκληρώνει όλη τη διαδικασία εσωτερικά, χωρίς να καταφεύγει σε τρίτες χώρες. Όμως θα υπάρξουν πολλές προκλήσεις και θα κοστίζει περισσότερο.
Πόσο ρεαλιστικά είναι τα σχέδια της Ευρώπης;
Μέχρι το 2030 η Ευρώπη στοχεύει στο να εξορύσσει το 10% των ετήσιων αναγκών της, να επεξεργάζεται το 40% και να ανακυκλώνει το 25%.
Ο Starý Jaromír, επικεφαλής του τμήματος της Γεωλογικής Υπηρεσίας της Τσεχίας, αμφιβάλλει για το αν οι στόχοι αυτοί θα μπορούσαν να επιτευχθούν σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.
«Ο στόχος αυτός δεν είναι ρεαλιστικός, διότι ορισμένες από τις κρίσιμες πρώτες ύλες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν βρίσκονται στην ευρωπαϊκή ήπειρο και δεν εξορύσσονται επί του παρόντος. Προς το παρόν είναι αδύνατο να πούμε ότι ορισμένες από τις κρίσιμες πρώτες ύλες θα διακινούνται σε ποσότητες έως το 10% της ευρωπαϊκής κατανάλωσης.»
Όταν ρωτήθηκε για το αν η ανάγκη για κρίσιμες πρώτες ύλες κάνει την Ευρώπη να ξεχνά τη ρύπανση που συνεπάγεται η εξόρυξη, ο γεωλόγος Gabriel Zbyněk από τη Γεωλογική Υπηρεσία της Τσεχίας απάντησε ότι οι μέθοδοι εξόρυξης, καθώς και η ευρωπαϊκή νομοθεσία, έχουν προχωρήσει όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο εποπτεύεται και ελέγχεται η εξόρυξη σήμερα, ενώ πρόσθεσε: «Στην ΕΕ χρειαζόμαστε πραγματικά αυτές τις πρώτες ύλες. Και είναι μάλλον λίγο υποκριτικό να λέμε ότι δεν χρειαζόμαστε καμία εξόρυξη εδώ και αν πρόκειται να γίνει εξόρυξη οπουδήποτε αλλού στον κόσμο και με τρόπο που δεν μας ενδιαφέρει. Ειδικά όταν δεν είναι “στην αυλή μας”».
Κάθε εξόρυξη ορυκτών συνεπάγεται κάποιον βαθμό ρύπανσης. Μπορεί να μην είναι εφικτό να αποφευχθεί εντελώς, όμως μπορεί να ελαχιστοποιηθεί. Η πρόκληση για την Ευρώπη είναι να βρει τη σωστή ισορροπία μεταξύ της ανάγκης για μια λιγότερο ρυπογόνο και κοινωνικά δίκαιη βιομηχανία και του υψηλότερου κόστους που συνεπάγεται αυτό.
ΠΗΓΗ EURONEWS.COM
