Το ψηφιακό ευρώ αποσκοπεί στη διατήρηση του ρόλου των μετρητών στην ψηφιακή εποχή, εξασφαλίζοντας ασφαλείς πληρωμές χωρίς αποκλεισμούς και προστατεύοντας τη νομισματική κυριαρχία της ευρωζώνης
Τα μετρητά δεν έχουν εξαφανιστεί ακόμα – αλλά χάνουν γρήγορα έδαφος. Σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ, όλο και περισσότεροι άνθρωποι πληρώνουν με κάρτες, smartphones και εφαρμογές, ενώ τα φυσικά χρήματα παίζουν όλο και μικρότερο ρόλο στην καθημερινή ζωή.
Για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), αυτή η ψηφιακή στροφή θέτει ένα σοβαρό ερώτημα: πώς θα διατηρήσουμε τον ρόλο του δημόσιου χρήματος σε έναν κόσμο που γίνεται χωρίς μετρητά;
Η απάντησή τους: το ψηφιακό ευρώ – ένα ψηφιακό νόμισμα της κεντρικής τράπεζας σχεδιασμένο να λειτουργεί όπως τα μετρητά, αλλά σε ψηφιακή μορφή.
“Ο κύριος λόγος για την έκδοση ενός ψηφιακού ευρώ είναι να διατηρήσουμε τα οφέλη των μετρητών στην ψηφιακή εποχή”, δήλωσε ο Piero Cipollone, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ, σε ομιλία του τον Ιούλιο.
“Για να γίνει αυτό, πρέπει να συμπληρώσουμε τα φυσικά μετρητά με μια ψηφιακή μορφή μετρητών”.
Τι κάνει τα μετρητά να διαφέρουν;
Τα μετρητά είναι απλά, ιδιωτικά και καθολικά αποδεκτά. Δεν χρειάζεστε τραπεζικό λογαριασμό, δεν υπάρχουν κρυφές χρεώσεις και το ιστορικό των πληρωμών σας παραμένει σε εσάς – όχι στην τράπεζά σας, σε μια τεχνολογική εταιρεία ή σε έναν έμπορο λιανικής πώλησης.
Αντίθετα, οι περισσότερες ψηφιακές πληρωμές σήμερα αφορούν ιδιωτικές εταιρείες. Οι κάρτες είναι εύκολες στη χρήση, αλλά αποτελούν μέρος ενός εμπορικού συστήματος. Κάθε φορά που πληρώνετε, η συναλλαγή περνάει μέσα από ιδιωτικά δίκτυα που παρακολουθούν τα δεδομένα σας, χρεώνουν τους εμπόρους με αμοιβές και μπορούν να αποκλείσουν άτομα που δεν έχουν τραπεζικό λογαριασμό ή είναι λιγότερο εξοικειωμένα με την τεχνολογία.
Σήμερα, μεγάλο μέρος των καθημερινών μας δαπανών βασίζεται σε συστήματα που διαχειρίζονται μη ευρωπαϊκοί φορείς – είτε πρόκειται για κάρτες από αμερικανικές εταιρείες είτε για εφαρμογές πληρωμών που ανήκουν σε τεχνολογικούς γίγαντες.
“Αυτό που είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό στην Ευρώπη είναι ότι το κενό που αφήνει η μείωση της χρήσης μετρητών καλύπτεται από μη ευρωπαϊκές λύσεις πληρωμών”, δήλωσε ο Cipollone.
Σε αντίθεση με τις κάρτες ή τις εφαρμογές που συνδέονται με ιδιωτικές τράπεζες, το ψηφιακό ευρώ θα εγγυάται πλήρη προστασία της ιδιωτικής ζωής για τις πληρωμές εκτός σύνδεσης και υψηλό βαθμό προστασίας της ιδιωτικής ζωής για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές.
Ένα ψηφιακό ευρώ θα ήταν δημόσια υποδομή χωρίς κόστος χρήσης, ευρέως αποδεκτό και ουδέτερο.
Γιατί οι πολίτες χρειάζονται μια ψηφιακή μορφή μετρητών;
Ο Cipollone επισημαίνει ότι χωρίς ένα ψηφιακό ευρώ, η ΕΚΤ κινδυνεύει να χάσει τον βασικό της ρόλο στις καθημερινές συναλλαγές των πολιτών.
Μεταξύ 2019 και 2024, το μερίδιο των μετρητών στις πληρωμές σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ μειώθηκε δραματικά – από 68% σε 40% σε όγκο και από 40% σε μόλις 24% σε αξία.
“Η αδυναμία χρήσης φυσικών μετρητών σε ηλεκτρονικές συναλλαγές ή για ψηφιακές πληρωμές στο σημείο πώλησης μας στερεί μια βασική επιλογή πληρωμής”, δήλωσε.
“Μειώνει την ανθεκτικότητα, τον ανταγωνισμό, την κυριαρχία και, τελικά, την ελευθερία των καταναλωτών να επιλέγουν τον τρόπο πληρωμής”.
Προειδοποίησε ότι αν η ΕΚΤ αποτύχει να εκδώσει ένα ψηφιακό ευρώ, τότε η εξάρτηση από ιδιωτικούς και συχνά μη ευρωπαϊκούς παρόχους πληρωμών θα αυξηθεί.
Ωστόσο, υπάρχει ακόμη μεγαλύτερος κίνδυνος και έχει να κάνει με τη νομισματική κυριαρχία.
Καθώς οι ψηφιακές πληρωμές αυξάνονται και τα μετρητά ξεθωριάζουν, όλο και μεγαλύτερο μέρος της χρηματοπιστωτικής υποδομής της Ευρώπης ελέγχεται από ιδιωτικές εταιρείες και ξένες πλατφόρμες.
Το κυρίαρχο χρήμα δεν εξαρτάται από κανέναν ιδιωτικό φορέα.
Χωρίς μια δημόσια επιλογή ψηφιακών πληρωμών, η ΕΚΤ φοβάται ότι θα χάσει τον έλεγχο του τρόπου με τον οποίο το χρήμα ρέει στην οικονομία.
Ένα ψηφιακό ευρώ θα εξασφάλιζε ότι το χρήμα της κεντρικής τράπεζας παραμένει σχετικό, όχι μόνο στη θεωρία, αλλά και στην καθημερινή ζωή – είτε ψωνίζετε στο διαδίκτυο, είτε πληρώνετε έναν φίλο, είτε αγοράζετε ψώνια.
Τα μετρητά εξακολουθούν να είναι ο βασιλιάς στην Ευρώπη
Οι Ευρωπαίοι έχουν εδώ και καιρό το δικαίωμα να χρησιμοποιούν τα χρήματα της κεντρικής τράπεζας σε όλο το μπλοκ. Αλλά αν αυτό το δικαίωμα δεν μπορεί να ασκηθεί ψηφιακά, ιδίως καθώς η χρήση φυσικών μετρητών μειώνεται, αυτός ο πυλώνας αρχίζει να ραγίζει.
Ο οικονομολόγος Filippo Taddei, από την Goldman Sachs, επανέλαβε τις ανησυχίες αυτές σε σημείωμα που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα.
Πολλές μικρές επιχειρήσεις και καταναλωτές εξακολουθούν να προτιμούν τα μετρητά, και σε ορισμένες χώρες η προτίμηση αυτή αυξάνεται.
Σύμφωνα με την Goldman Sachs, σχεδόν το 30% των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στην ευρωζώνη προτιμούν τα μετρητά ως μέσο πληρωμής -αλλά το ποσοστό αυτό ανεβαίνει σε πάνω από 50% στην Αυστρία και σχεδόν 40% στην Ιταλία.
Ο Taddei επισημαίνει επίσης ότι στο σημερινό κατακερματισμένο τοπίο πληρωμών, χωρίς ένα δημόσιο ψηφιακό νόμισμα, η ρευστότητα του ευρώ θα μπορούσε να υποφέρει.
“Εάν η ΕΕ δεν δημιουργήσει μια τυποποιημένη πλατφόρμα με τη χρήση του ψηφιακού ευρώ”, δήλωσε, “κινδυνεύουμε να κυριαρχήσουν τα ιδιωτικά χρήματα και τα ξένα συστήματα, γεγονός που θα καταστήσει τα χρήματα των κεντρικών τραπεζών λιγότερο σημαντικά”.
Ένα ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να συμβάλει στη δημιουργία ανοικτών προτύπων για τους εμπόρους και τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών, ενισχύοντας την ικανότητα των εμπόρων να διαπραγματεύονται τις αμοιβές και προωθώντας μεγαλύτερο ανταγωνισμό και καινοτομία σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Ένα άλλο πιθανό πλεονέκτημα; Το ψηφιακό ευρώ θα λειτουργούσε ακόμη και εκτός σύνδεσης, προσφέροντας μια ασφαλή μέθοδο πληρωμής σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, όπως φυσικές καταστροφές ή διακοπές ρεύματος.
Πώς θα λειτουργούσε ένα ψηφιακό ευρώ;
Σύμφωνα με το σχέδιο της ΕΚΤ για το ψηφιακό ευρώ, οι χρήστες θα έχουν πρόσβαση στο νόμισμα μέσω ενός ψηφιακού πορτοφολιού, το οποίο πιθανότατα θα παρέχεται από την τράπεζά τους ή από μια δημόσια αρχή.
Οι πληρωμές θα είναι άμεσες, δωρεάν και διαθέσιμες τόσο online όσο και offline, καθιστώντας τη χρήση του τόσο εύκολη όσο και η χρήση μιας κάρτας – ακόμη και χωρίς σύνδεση στο διαδίκτυο.
Τα κεφάλαια θα μπορούσαν να φορτωθούν από έναν τραπεζικό λογαριασμό ή με φυσικά μετρητά, και θα ίσχυαν όρια κατοχής για την αποφυγή μεγάλης κλίμακας μετατοπίσεων από τις τραπεζικές καταθέσεις. Είναι σημαντικό ότι το ψηφιακό ευρώ θα προστατεύει το απόρρητο των χρηστών – η ΕΚΤ δεν θα μπορεί να παρακολουθεί τις αγορές ή τα προσωπικά δεδομένα.
Ένα ψηφιακό ευρώ θα ισοδυναμούσε πάντα με ένα ευρώ σε μετρητά, προσφέροντας μια δημόσια, χωρίς κίνδυνο εναλλακτική λύση στις εμπορικές ψηφιακές πληρωμές.
Πότε θα εκδοθεί το ψηφιακό ευρώ;
Μην περιμένετε να κατεβάσετε ένα ψηφιακό πορτοφόλι ακόμα. Η ΕΚΤ βρίσκεται ακόμη στη φάση της προετοιμασίας, η οποία διαρκεί έως τον Οκτώβριο του 2025.
Μετά από αυτό, το Διοικητικό Συμβούλιο θα αποφασίσει αν θα προχωρήσει -αλλά μόνο όταν ολοκληρωθεί η νομοθετική διαδικασία.
“Ελπίζουμε να έχουμε λάβει όλες τις πολιτικές και νομικές αποφάσεις πολύ νωρίς το επόμενο έτος”, δήλωσε ο Cipollone τον Μάιο.
Ακόμη και αν εγκριθεί, η εφαρμογή θα πάρει χρόνο. Η ΕΚΤ αναμένει ότι η φάση ανάπτυξης θα διαρκέσει δύο με τρία χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι ένα ρεαλιστικό παράθυρο εκκίνησης είναι μεταξύ 2027 και 2029.
Ο πρόεδρος της Deutsche Bundesbank Joachim Nagel πρότεινε ότι το 2028 ή το 2029 είναι πιο πιθανό.
Θα μπορούσε ένα ψηφιακό ευρώ να αντικαταστήσει το δολάριο;
Έχουν γίνει πολλές συζητήσεις σχετικά με το κατά πόσον τα ψηφιακά νομίσματα -είτε εκδίδονται από την κεντρική τράπεζα είτε από ιδιώτες- θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν την κυριαρχία του δολαρίου ΗΠΑ.
Αλλά η ΕΚΤ ήταν σαφής: το ψηφιακό ευρώ δεν αφορά τη γεωπολιτική ή την αμφισβήτηση της υφιστάμενης παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής τάξης.
“Είναι ένα εργαλείο πληρωμών λιανικής”, δήλωσε ο Cipollone. “Προορίζεται για τους Ευρωπαίους -όχι για τους κατόχους διεθνών αποθεματικών”.
Αυτού του είδους η αλλαγή θα απαιτούσε βαθιές αλλαγές -όπως η δημιουργία μιας ενοποιημένης αγοράς ευρωομολόγων, ένα πιο ολοκληρωμένο κεφαλαιακό σύστημα και η ΕΚΤ να ενεργεί ως πραγματικός παγκόσμιος δανειστής έσχατης καταφυγής. Δεν έχουμε φτάσει ακόμα εκεί.
Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), το ευρώ αντιπροσώπευε το 20,06% των κατανεμημένων παγκόσμιων αποθεματικών το πρώτο τρίμηνο του 2025 -από 19,6% ένα χρόνο νωρίτερα, αλλά εξακολουθεί να υπολείπεται κατά πολύ του κυρίαρχου μεριδίου 53% του δολαρίου ΗΠΑ.
Το δολάριο εξακολουθεί να κυριαρχεί στο παγκόσμιο εμπόριο, την τιμολόγηση των εμπορευμάτων και τον διασυνοριακό δανεισμό λόγω εμπιστοσύνης, μεγέθους και δικτύων δεκαετιών.
Οι ΗΠΑ διαθέτουν επίσης μια απαράμιλλη αγορά ασφαλών περιουσιακών στοιχείων, με πάνω από 27 τρισεκατομμύρια δολάρια (23,1 εκατ. ευρώ) σε αμερικανικά ομόλογα – κάτι που λείπει από την ευρωζώνη.
Έτσι, ενώ το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να ενισχύσει το ενιαίο νόμισμα στο εσωτερικό της Ευρώπης, δεν έχει σχεδιαστεί για να αποτελέσει παγκόσμιο αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο.
Το συμπέρασμα
Το ψηφιακό ευρώ δεν προορίζεται να ταρακουνήσει την παγκόσμια οικονομία – και δεν θα το κάνει. Αυτό που στοχεύει να κάνει είναι πολύ πιο θεμελιωμένο: να δώσει στους Ευρωπαίους συνεχή πρόσβαση σε δημόσιο χρήμα σε έναν ψηφιακό κόσμο, να προστατεύσει την ιδιωτική ζωή, να υποστηρίξει τη χρηματοπιστωτική ένταξη και να διασφαλίσει το μέλλον του ενιαίου νομίσματος.
“Ο ρόλος των μετρητών θα μειωθεί σημαντικά αν δεν παράσχουμε ένα ψηφιακό ισοδύναμο”, δήλωσε το μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ Πιέρο Σιπολόνε.
“Αν δεν δράσουμε, θα αποτύχουμε να εκπληρώσουμε την ευθύνη μας ως κεντρική τράπεζα απέναντι στους ανθρώπους που υπηρετούμε”, προειδοποίησε.
Σε έναν κόσμο όπου οι τεχνολογικοί κολοσσοί και οι ξένες πλατφόρμες διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο πληρώνουμε, η ΕΚΤ θέλει να διασφαλίσει ότι η Ευρώπη εξακολουθεί να έχει επιλογή.
Πηγή euronews.gr
