Στο κλειστό Δημοτικό Θέατρο Νεάπολης – Συκεών την Δευτέρα 23 Ιουνίου 2025 αποδόθηκε με τελετή τιμή στον Γλύπτη Βαγγέλη Μουστάκα, από τον Δήμαρχο κ. Σίμο Δανιηλίδη την Πρόεδρο κ. Κατερίνα Τσουκαλά και τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου. Η τελετή απόλυτα συνυφασμένη με το σπουδαίο και συνολικό έργο του Βαγγέλη Μουστάκα.
Όλοι γνωρίζουμε τον Έφιππο Ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην παραλία της πόλης της Θεσσαλονίκης έργο του Βαγγέλη Μουστάκα. Μας δόθηκε εκτενής αναφορά από την κύρια ομιλήτρια της τελετής κ. Μυρτώ Πυροβέτση πρ. καθηγήτρια του Α.Π.θ. για τους τρείς διαγωνισμούς του Μνημείου, όπως και τους σημαντικούς καλλιτέχνες της εποχής που έλαβαν μέρος. Η υπεροχή του συνολικού σχεδιασμού του Βαγγέλη Μουστάκα του έδωσε την πρωτιά για την φιλοτέχνηση του Έφιππου Αδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Αναφέρθηκαν τα προβλήματα που έλυσε ο Γλύπτης για την ασφάλεια του Μνημείου το οποίο εδώ και 45 χρόνια στέκεται αγέρωχο στο σύνολό του. Περιβάλλεται από τις δύο πλαϊνές του πλευρές με όρθιες Σάρισες και ασπίδες ως υπενθύμιση της δόξας του Μεγάλου Αλεξάνδρου στις πολεμικές του εκστρατείες με νίκες, στον τότε γνωστό κόσμο κι ένα εξαιρετικό ανάγλυφο με την “Εν Ισσώ Μάχη” – ανάγλυφη σύνθεση σε ανάπτυξη 45 μορφών -χαλκός 15,20μ. Όταν πραγματοποίησε αυτό το αριστούργημα γλυπτικής τέχνης ήταν 39 ετών γεμάτος από γνώσεις ,μελέτες στην Ιταλία και αλλού στην Ευρώπη. Εδώ πρέπει να αναφέρω ότι όπως ο ίδιος ανέφερε από τεσσάρων ετών ονειρευόταν τον Μέγα Αλέξανδρο και είχε πάθος με την ιστορία του στα επόμενα χρόνια της εφηβείας του. Ο πρώτος διαγωνισμός προκηρύχθηκε το 1965 χωρίς αποτέλεσμα το ίδιο και ο δεύτερος υπήρξε άγονος ενώ ο τρίτος διαγωνισμός του ανατέθηκε ως επιτυχών το 1971. Στον τρίτον αυτόν διαγωνισμό αυτό έλαβαν μέρος 25 σπουδαίοι Γλύπτες κορυφής της εποχής όπως Γιάννης Παππάς, ’Ικαρης, Γερολυμάτος, Παρμακέλης, Καταπόδης και άλλοι. Η τελική επιλογή έγινε μεταξύ τεσσάρων καλλιτεχνών και του ιδίου ανάμεσά τους. Διακρίθηκε η μεγάλη μελέτη που ακολούθησε για το έφιππο με πρόπλασμα μεγέθους 1.20 μ. και μακέτα όλης της σύνθεσης με μικρό το έφιππο.
Το τελικό έφιππο είναι 6 μέτρα το οποίον με το βάθρο του φτάνει τα 11 μέτρα. Το έργο παραδόθηκε και τοποθετήθηκε στις 30 Αύγουστου του 1974 ημέρα της εορτής του Αγίου Αλεξάνδρου. Ο Βαγγέλης Μουστάκας έχοντας διαβάσει ότι ο Μέγας Αλέξανδρος ήθελε να τον φιλοτεχνήσει ο Λύσιππος είχε μέσα του το πάθος να υλοποιήσει άριστα την δική του επιθυμία για τον Μέγα Αλέξανδρο. Τον φαντάσθηκε άνετο Βασιλιά να κάθεται στο άλογό του με την αγέρωχη και μοναδική ομορφιά του να κοιτά την ανατολή που τόσο δυναμικά κατέκτησε.
Πρέπει να αναφερθεί ότι η θεμελίωση του Μνημείου έγινε με 25 κάθετες πασαλοπίξεις + 5 κάτω από το μπετόν αρμέ σε βάθος 22 μέτρων και ανάλογη διάμετρο για να εδραιωθεί σε στέρεο έδαφος. Πραγματοποιήθηκε ειδική μελέτη για την ισορροπία του αλόγου και αναβάτη που ζυγίζει 5 τόνους ώστε να αντέχει πίεση ανέμου 25 τόνους ανά μέτρο. Το εσωτερικό του έργου δεν είναι μασίφ, έχει σιδερένιο σκελετό με ειδική διάταξη εσωτερικά του Μνημείου με αντηρίδες που το συγκρατούν με ασφάλεια στην θέση του. Η χύτευση πραγματοποιήθηκε στην Ιταλία και το έφιππο ήλθαν δια θαλάσσης στην Θεσσαλονίκη (χώρια η ουρά η οποία κολλήθηκε όταν βγήκε από το πελώριο κασόνι στην παραλία). Ο δημιουργός αυτού του μοναδικού Έφιππου Ανδριάντα όταν ρωτήθηκε τι αισθήματα έχει για το δημιούργημά του απάντησε “Δεν με ενδιαφέρει η φήμη του ονόματός μου όσο είμαι εν ζωή.
Όταν φύγω από την ζωή τότε θα με ψάξουν”… Γνώριζε πολύ καλά τι μας άφησε κληρονομιά σε όλους τους Έλληνες. Το όνομά του θα είναι συνυφασμένο πάντα με τον Έφιππο Αδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Την ύπαρξη αυτού του Μνημείου οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι την επικούρησε και την υποστήριξε ο Γεώργιος Μόδης. Υπήρξε η ψυχή του διαγωνισμού και προσπάθησε χωρίς προσωπικό όφελος να πραγματοποιηθεί αυτό το μεγαλοπρεπές μνημείο.
Τον Βαγγέλη Μουστάκα εκπροσώπησαν στην τιμητική εκδήλωση, οι δύο γιοί του ο Ιωάννης Μουστάκας Αρχιτέκτονας και συνεργάτης του πατέρα του έως σήμερα σε έργα του όπως και ο μικρότερος γιός του Αλέξανδρος Μουστάκας , Ζωγράφος επίσης συνεργάτης του και υποστηρικτής του. Συγκινητικός ο λόγος του Ιωάννη Μουστάκα που μίλησε από καρδιάς για το έργο του πατέρα του αλλά και άλλα που τον ενόχλησαν σε σχέση με την τωρινή κατάσταση του Μνημείου του Έφιππου Ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Τόνισε ότι θα πρέπει να υπάρξει μια συγγενής στον χώρο ύπαρξη φυσικού περιβάλλοντος με δέντρα. Μας ανέφερε ότι ο αδριάντας χρίζει καθαρισμού διότι η πατίνα του έργου έχει επηρεαστεί από την ύπαρξη πουλιών που το λερώνουν και την αλμύρα της θάλασσας. Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν μνημεία στην φύση με την ανάλογη φροντίδα. Τα υπαίθρια έργα τέχνης καθαρίζονται από τον Δήμο που ανήκουν. Μας εξιστόρησε την δική του εμπειρία ως Αρχιτέκτονας στην συνεργασία του με τον πατέρα του Γλύπτη Μουστάκα, που του έδωσε την ευκαιρία να βιώσει μεγάλες στιγμές δημιουργίας με αυτόν.
Αναφέρθηκε επίσης και στον σύγχρονο φωτισμό που θα πρέπει να απομακρυνθεί από τα σημεία που επηρεάζουν την σωστή ανάγνωση του Μνημείου από κάθε πλευρά του . Ευχαρίστησε τον Δήμαρχο κ. Σίμο Δανιηλίδη και το Διοικητικό Συμβούλιο για την τιμητική αυτή τελετή για τον πατέρα του που τον συγκίνησε πολύ. Τον λόγο πήρε και ο δεύτερος γιός του Μουστάκα ο Αλέξανδρος Μουστάκας, αρκετά συγκινημένος. Αναφέρθηκε στο σπουδαίο έργο του πατέρα και την δική του εμπειρία ως γιός και καλλιτέχνης από αυτόν. Τα Ζωγραφικά έργα του Αλέξανδρου είναι μια συνέχεια της γλυπτικής του Βαγγέλη Μουστάκα, αλλά διαφορετική συγχρόνως, καθαρή ματιά με στοιχεία ρεαλιστικά και υπερρεαλιστικά φορές μυστικιστικά . Υπήρξε και ο λόγος του Δημάρχου Σίμου Δανιηλίδη που έδωσε και αυτός με την δική του άποψη και θαυμασμό την υπόσχεση να υποστηρίξει την ανάγκη να συνομιλήσουν με τον Δήμαρχο Θεσσαλονίκης κ. Στέλιο Αγγελούδη οι γιοί του Μουστάκα ώστε να δοθούν λύσεις στα προβλήματα που αναφέρθηκαν. Υπήρξαν και η τιμητική πλακέτα για τον Βαγγέλη Μουστάκα όπως και ένα φιλοτεχνημένο μετάλλιο του Γλύπτη με παράσταση του Μ.Αλέξανδρου σε μεγάλο μέγεθος για τον Δήμο Νεάπολης – Συκεών και ένα ξεχωριστά για το Δημαρχείο και ένα προς την ομιλήτρια κ. Μυρτώ Πυροβέτση .
Ωραίες στιγμές για όλους όσους παραβρέθηκαν στην τελετή και απόλαυσαν σε βίντεο την ιστορία και τα έργα του Μουστάκα και τον προσωπικό χαιρετισμό του. Δίπλα στον σπουδαίο αυτό άνδρα υπάρχουν άλλες δύο γυναίκες. Η μία είναι η κόρη του Ελένη Μουστάκα γραφίστρια και ανήκει και αυτή με την δική της παρουσία της δουλειάς της στο τίμ των μεγάλων έργων του Μουστάκα. Αυτή όμως που στήριζε και στηρίζει ακόμα τον άνδρα αυτόν είναι η σύζυγός του η Ζωή “Zoe Savina” η βραβευμένη ποιήτρια στην Ελεύθερη Ποίηση και Χαϊκού. Ο ίδιος την αποκαλεί Μούσα του και την έχει απεικονίσει πολλαπλά σε έργα του.
Η Zoe Savina, Εικαστικός με δημιουργίες κολλάζ και Installation, έχει γράψει 24 βιβλία Χαϊκού και Ελεύθερης Ποίησης . Παρουσιάζει δουλειά της κάθε χρόνο σε παγκόσμιες ανθολογίες , Ιαπωνία , Αμερική , Ευρώπη. Το τελευταίο βιβλίο της “Το Χρυσό Βιβλίο” αφιερωμένο στον Λευκάδιο Χέρν έχει εκδοθεί σε τρεις γλώσσες Αγγλική-Ιαπωνική – Ελληνική. Το 2021 διακρίθηκε αυτό το βιβλίο της ως το βιβλίο της εβδομάδας στην Αμερική. (https://thehaikufoundation.org/book-of-the-week-shorelines-the-golden-book-haiku-and-collages-by-greek-poet-zoe-savina/
Ο Γλύπτης ζει στην Αθήνα – Παλλήνη, με την σύζυγό του Zoe Savina σε ένα σπίτι Μουσείο με τα έργα του να ατενίζουν το μέλλον γεμάτα από δύναμη αισθητική και ελεύθερο πνεύμα του Μεγάλου Γλύπτη Βαγγέλη Μουστάκα. Ένας υπέροχος και μαγικός κόσμος της τέχνης που πρέπει να εκτιμούμε και να αγκαλιάζουμε διότι αποτελεί την πολιτισμική μας κληρονομιά.
Μάγδα Καραγιαννιώτου-Μυστικού Δημοσιογράφος f.i.g.e.t. World (Παγκόσμια Ομοσπονδία Δημοσιογράφων & Συγγραφέων Τουρισμού-Πολιτισμού)
www.mystikou-karagianniotou.com
