O Μάριος Σπηλιόπουλος, επίμονος αναγνώστης, όπως δηλώνει, της έντυπης ενημέρωσης ύψωσε αυτές τις μέρες τις δικές του χειροποίητες εφημερίδες, τα δικά του dazibao, στην αίθουσα «Εικαστικός Κύκλος ΔΛ» (Ακαδημίας 6). Μια δεκαετία μετά τη μνημειακή εικαστική του εγκατάσταση, «Ανθρώπων ίχνη», στο Παλιό Ελαιουργείο της Ελευσίνας, ο εικαστικός, ζωγράφος, καθηγητής στην ΑΣΚΤ «μνημειώνει» το εφήμερο των εφημερίδων.
Αυτή τη φορά, ο ψυχικός και κοινωνικός καμβάς της έρευνάς του υφαίνεται γύρω από την κρίση της τελευταίας δεκαετίας, που στοίχειωσε τις ζωές όλων μας. Στην έκθεση «DAZIBAO – HANDMADE NEWSPAPERS» επιλέγει γεγονότα από την επικαιρότητα της περιόδου 2010-2019, όπως την κατέγραψαν τα ελληνικά και ξένα έντυπα μέσα ενημέρωσης: εφημερίδες, περιοδικά, διαφημιστικά φυλλάδια κ.ά. Με κριτική ματιά, χιούμορ, αλλά και με δόσεις ειρωνείας, αναπαριστά όσα στοιχεία εκείνος θεωρεί σημαντικά, επεμβαίνοντας εικαστικά πάνω στα πρωτότυπα τυπωμένων εφημερίδων και περιοδικών, αλλοιώνοντας τη μορφή τους. Με κολάζ, χρώμα και σχέδιο «πειράζει» τίτλους, διαγράφει λεζάντες φωτογραφιών, κάνει πρωτοσέλιδο ειδήσεις από τις μέσα σελίδες των εφημερίδων, διαμορφώνοντας την δική του αφήγηση για τα γεγονότα της πρόσφατης ιστορίας.
Δουλειά επίμονη, προϋποθέτει χειρουργική ακρίβεια πάνω στο ευαίσθητο χαρτί των εφημερίδων. «Αυτή η επίπονη χειρωνακτική εργασία τα χρόνια της κρίσης με έβγαλε από το εργαστήρι με τις μεγάλες εγκαταστάσεις και με επανέφερε πίσω στο τραπέζι με το πορτατίφ και τα παραδοσιακά υλικά της ζωγραφικής. Hταν ο τρόπος να απαντήσω στην κατήφεια των καιρών» λέει ο ίδιος στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Oσο για τον αριθμό των 114 χειροποίητων εφημερίδων που εκθέτει είναι -όπως εξηγεί- μνεία στο σύνθημα 1-1-4 που κυριάρχησε τη δεκαετία του 60 και δεν ήταν άλλο από το άρθρο του τότε Συντάγματος που όριζε ότι «η τήρησή του αφιερώνεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων». «Hταν ένα σύνθημα για την υπεράσπιση του Συντάγματος και της Δημοκρατίας που νομίζω διαπέρασε εγκάρσια το σώμα της ελληνικής κοινωνίας, πέρα από διχασμούς» επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Μάριος Σπηλιόπουλος. Αναφέρεται σ’ αυτό επειδή «στους χαλεπούς καιρούς της κρίσης πρέπει να κρατήσουμε τη δημοκρατία ορθή. «Βρεθήκαμε» συνεχίζει «σε μια αβεβαιότητα χωρίς προηγούμενο, ούτε καν μπορούσαμε να φανταστούμε ό,τι συνέβαινε. Ολόκληρη η κοινωνία έπεσε σε κατάθλιψη».
Φόρος τιμής, λοιπόν, στην έγκυρη τυπωμένη σελίδα την εποχή της ψηφιακής κυριαρχίας, της εικόνας, των κοινωνικών μέσων δικτύωσης, αλλά και της διασποράς ψευδών ειδήσεων; «Το θέμα είναι ακριβώς το διφορούμενο της πληροφορίας» απαντά ο Μάριος Σπηλιόπουλος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Στην έκθεση κάνει αναφορά στα dazibao (ντατζιμπάο), τις «χειροποίητες αφίσες με τους μεγάλους χαρακτήρες» (εφημερίδα τοίχου, σε ελεύθερη μετάφραση) που άνθισαν την εποχή της αυτοκρατορικής Κίνας, όπου ο απλός πολίτης κατήγγειλε τα κακώς κείμενα της διοίκησης ή έβγαζε ένα θέμα πολιτικό ή ηθικό, σε δημόσιο διάλογο. «Με τα χρόνια υποβαθμίστηκαν, έως ότου επανεμφανίστηκαν στην Πολιτιστική Επανάσταση του Μάο, όπου όλοι έγραφαν την άποψή τους και κατέληξε να είναι όπλο χειραγώγησης και εξουδετέρωσης των αντιπάλων» συνεχίζει ο Μάριος Σπηλιόπουλος και επισημαίνει: «ανάλογα, μπήκαν στο λεξιλόγιό μας τα fake news και πιο πρόσφατα τα “εναλλακτικά γεγονότα” (alternative facts) όπως τα ονομάζει το επιτελείο του προέδρου Τραμπ. Εγώ δεν πιστεύω σ’ όλα αυτά. Υπάρχει η αλήθεια και το ψέμα. Η αλήθεια όμως δεν είναι δεδομένη. Απλά εγώ με αυτή την κίνηση τα χρόνια της κρίσης επέστρεψα, κατά μία έννοια, στον εαυτό μου, στην επανεφεύρεση του εαυτού, σε αυτό που είχε πει ο Καντ γράφοντας το 1784 το “Τι είναι διαφωτισμός”: να σκέφτεσαι με τον δικό σου νου».
Eνας καλλιτέχνης που ανήκει, όπως λέει, στην προ-οθονική γενιά, «που αγαπά το χαρτί, την υφή του, τη μυρωδιά του, την ανάγκη του ανθρώπου να επιβιώνει μέσα από τα απτά ίχνη του, έτσι και την υλική υπόσταση του βιβλίου, της εφημερίδας, τα ενυπόγραφα άρθρα γνώμης. Οι εφημερίδες απελευθέρωσαν πολύ τα πράγματα, η φωτογραφία στο τυπωμένο χαρτί επιδρούσε σε όλη την κοινωνική ζωή της Ευρώπης» σημειώνει. Πώς σχολιάζει τη νέα μετά-οθονική γενιά; «Νομίζω ότι μαθαίνω από τα παιδιά, έχω εμπιστοσύνη στη νέα γενιά, εξάλλου δεν έχουν τα ηθικά και πολιτικά βαρίδια της δικής μου γενιάς. Ξεκινούν από άλλη αφετηρία και έχουν κατακτήσει την εξέλιξη της τεχνολογίας» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Μάριος Σπηλιόπουλος.
Η έκθεση «DAZIBAO – HANDMADE NEWSPAPERS» θα διαρκέσει έως τις 29 Φεβρουαρίου.
Νατάσσα Δομνάκη
Φωτογραφίες ΑΠΕ-ΜΠΕ
