Τι γυρεύουν οι πρόσφυγες στην πλατεία Βικτωρίας: Οσα δεν γίνονται μετά τη χορήγηση ασύλου

Τι συμβαίνει και από την περασμένη άνοιξη η πλατεία Βικτωρίας θυμίζει ένα άτυπο, μικρό hot spot με πολλούς άστεγους πρόσφυγες να κοιμούνται εντός της; Τι έδειξε η αυτοψία του Sputnik και τι λένε οι αρμόδιοι φορείς.
Μωρά σε καρότσια «παρκαρισμένα» στο ίδιο σημείο για ώρες, κουβέρτες διπλωμένες για όσους κοιμούνται πάνω σε χαρτοκούτια, υγρασία κι ανύπαρκτες συνθήκες υγιεινής, αυτά είναι μερικά από τα στοιχεία της «δύσκολης» εικόνας που εδώ και κάποιους μήνες αντικρίζει όποιος μπαίνει στα ενδότερα της πλατείας Βικτωρίας.
Το πρωινό που μπαίνουμε στην πλατεία για αυτοψία, μας πλησιάζουν για να μας δείξουν την κακή κατάσταση στην οποία ζουν γύρω στις δέκα οικογένειες – περίπου 60 άνθρωποι διαμένουν εδώ το βράδυ ενώ κατά τη διάρκεια της ημέρας όσοι παραμένουν στην πλατεία φτάνουν ακόμα και τους 100.
Πώς γίνεται αυτό δεδομένου ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες;
Από πού ξεκινά το πρόβλημα και πού καταλήγει
«Τo τελευταίο διάστημα έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές μεταφορές αιτούντων άσυλο και προσφύγων από τα νησιά προς την ενδοχώρα» ξεκινά να μας αναλύει την κατάσταση η Στέλλα Νάνου, υπεύθυνη επικοινωνίας της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ στην Ελλάδα για τους πρόσφυγες, και συνεχίζει: «Μετά τις φωτιές στη Μόρια, σχεδόν 3.650 άνθρωποι έχουν μεταφερθεί όχι μόνο από Λέσβο, αλλά και από Χίο, Σάμο, Κω και Λέρο. Αυτή είναι μια καλή εξέλιξη και τέτοιες προσπάθειες πρέπει να συνεχιστούν ώστε να ανακουφιστεί ο υπερπληθυσμός στα κέντρα υποδοχής στα νησιά. Ομως, στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης ανταπόκρισης στο προσφυγικό, δεν μπορούν να απουσιάζουν πολιτικές για την ένταξη όσων κριθεί τελικά ότι πληρούν τις προϋποθέσεις να μείνουν στην Ελλάδα, ως αναγνωρισμένοι πρόσφυγες».
Οι αιτίες όμως που οδήγησαν στην κατάσταση της πλατείας περιλαμβάνει κι άλλα παράλληλα γεγονότα. Ενα κομβικό από αυτά είναι ότι από τον περασμένο Ιούνιο, οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες καλούνται μέσα σε 30 ημέρες να αποχωρήσουν από το «σύστημα υποδοχής» (δηλαδή τα κέντρα φιλοξενίας και τα διαμερίσματα που νοικιάζονταν μέσω ενός ειδικού προγράμματος για τους πρόσφυγες με το όνομα ESTIA). Ως τότε, το διάστημα αυτό ήταν έξι μήνες.
Οπως τονίζει η κα Νάνου: «Ως Υπατη Αρμοστεία, κατανοούμε τον στόχο να απελευθερωθούν θέσεις για τους αιτούντες άσυλο από τα νησιά, ωστόσο έχουμε εκφράσει επανειλημμένως την ανησυχία μας για το ότι καλούνται άνθρωποι να αποχωρήσουν από τη στέγασή τους, χωρίς όμως να υπάρχει ένα δίχτυ ασφαλείας για όλους ούτε μέτρα για εξασφαλιστεί η αυτάρκειά τους».
Σημειώνεται εδώ ότι ακόμα και να έχει την οικονομική δυνατότητα ένας πρόσφυγας με την οικογένειά του να νοικιάσει ένα σπίτι και να μπορεί παράλληλα να διεκδικήσει επιδότηση ενοικίου για παράδειγμα (κάτι το οποία δικαιούται ως πρόσφυγας από το ελληνικό κράτος όπως και μια σειρά άλλων επιδομάτων όπως το επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης, αναπηρίας, πολυτεκνίας κτλ) θα πρέπει πρώτα να έχει ΑΦΜ. Για να πάρει όμως ΑΦΜ πρέπει να δηλώσει μόνιμη κατοικία. Επίσης, για να διεκδικήσει το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα θα πρέπει να έχει λογαριασμό τραπέζης κ.ο.κ. Μέχρι τώρα όμως, όλα τα παραπάνω, άκρως απαραίτητα δικαιολογητικά, δίνονταν με μεγάλη χρονοκαθυστέρηση, αρκετές δυσκολίες και μπόλικη γραφειοκρατία.
Τα ανεπαρκή προγράμματα στήριξης και η αυτοψία του Sputnik
Σύμφωνα με την κα Νάνου, το ESTIA είναι ένα πολύτιμο πρόγραμμα για αιτούντες άσυλο το οποίο προσπαθεί να «στρώσει» τον δρόμο για την μετέπειτα σταδιακή ένταξη όσων εν τέλει αναγνωριστούν ως πρόσφυγες.
Παράλληλα, υπάρχει το πρόγραμμα Helios (σ.σ. και τα δύο προγράμματα χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ενωση) του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, εξίσου σημαντικό κι αναγκαίο, δεδομένου ότι στοχεύει στην πολλαπλή στήριξη για την εύρεση στέγασης, εργασίας αλλά και την εκμάθηση ελληνικών.
«Επειδή όμως η ένταξη είναι μια σύνθετη και πολυεπίπεδη διαδικασία, τα προγράμματα αυτά θα πρέπει να συνδυαστούν με ευρύτερες πολιτικές και μέτρα που θα διασφαλίζουν ότι οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας έχουν αποτελεσματική πρόσβαση στην εκπαίδευση, την υγεία, την εργασία, την κοινωνική πρόνοια» τονίζει η κα Νάνου και προσθέτει: «Το ελληνικό κράτος έχει να παίξει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία αυτή, διασφαλίζοντας την άρση των υφιστάμενων εμποδίων στην απόλαυση των δικαιωμάτων αυτών». Στο διά ταύτα, τα δύο παραπάνω προγράμματα είναι πολύτιμα, αλλά δεν επαρκούν για τον όγκο των ανθρώπων που δικαιούνται να κάνουν χρήση τους.
Οπως χαρακτηριστικά μας περιέγραψε κι ο Αριάν, ο έφηβος πρόσφυγας που συναντήσαμε στην πλατεία Βικτωρίας: «Είμαι από το Αφγανιστάν. Ημουν οκτώ μήνες στη Μόρια. Εκεί ήταν σαν φυλακή. Ηρθα από τη Μόρια πριν από έναν μήνα. Μείναμε σε γνωστούς της μητέρας μου για δύο εβδομάδες. Τώρα είμαστε σε ξενοδοχείο αλλά με περιθώριο παραμονής ενός μήνα. Δεν ξέρουμε τι θα κάνουμε μετά. Πρέπει να τα έχω βρει όλα ως τότε – σπίτι, δουλειά. Η μαμά μου είναι άρρωστη, έχει πρόβλημα υγείας και δεν μπορεί να δουλέψει. Εγώ είμαι μικρός – δεν με δέχονται εύκολα κάπου για δουλειά με όλα τα νόμιμα που απαιτούνται. Υπάρχει μόνο το πρόγραμμα Helios για να μας βοηθήσει, αλλά έχουμε απευθυνθεί τόσο πολλοί σε αυτό. Ολοι περιμένουμε» καταλήγει ο Αριάν που μέσα σε όλα αυτά, δεν χάνει το κέφι του.
Πόσοι έχουν λάβει επίδομα ενοικίου
Ενδεικτικό του πόση ενίσχυση χρειάζεται το Helios, είναι πως αυτή τη στιγμή 16.703 δικαιούχοι έχουν εγγραφεί στο πρόγραμμα και λαμβάνουν υποστήριξη για την αυτόνομη διαβίωσή τους, 5.126 εκ των οποίων έχουν λάβει επιδότηση ενοικίου. Ομως, σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, αυτή τη στιγμή υπάρχουν στη χώρα μας 82.000 αναγνωρισμένοι πρόσφυγες.
Σύμφωνα με την κα Νάνου, τα τελευταία χρόνια, κι όχι άδικα, δεδομένου του μεγάλου αριθμού αφίξεων το διάστημα 2015-16, έχει δοθεί προτεραιότητα κυρίως σε ζητήματα διαχείρισης προσφυγικών ροών, ασύλου και υποδοχής. «Είναι όμως πλέον αναγκαίο να επικεντρωθούμε στην «επόμενη μέρα» του προσφυγικού, σε μέτρα ενταξιακής πολιτικής δηλαδή, καθώς, τα τελευταία 10 χρόνια, περισσότεροι από 68.000 άνθρωποι έχουν αναγνωριστεί ως δικαιούχοι διεθνούς προστασίας στη χώρα μας».
Απλοποίηση διαδικασιών και ενίσχυση των προγραμμάτων εξήγγειλε το Υπουργείο Μετανάστευσης
Το ερώτημα είναι λοιπόν καίριο: πότε και πως θα λυθεί το πρόβλημα της πλατείας Βικτώριας; Οπως μας είπαν από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου ένα νέο μεταβατικό πρόγραμμα αναμένεται να ξεκινήσει μέσα στον επόμενο μήνα με στόχο να ενισχυθεί το πρόγραμμα Helios. Το νέο πρόγραμμα θα δίνει προσωρινή παραμονή για δύο μήνες σε ξενοδοχείο στους αναγνωρισμένους πρόσφυγες που αποχωρούν από τα νησιά.
Στην ομιλία που έδωσε ο Νότης Μηταράκης στις 11 Οκτωβρίου στο πλαίσιο σεμιναρίου της ΔΑΚΕ με θέμα «Ενσωμάτωση Μεταναστών στην Ευρωπαϊκή Αγορά Εργασίας – Κλείνοντας την Πόρτα στη Φτώχεια – ο Ρόλος και οι Προτάσεις των Ευρωπαϊκών Συνδικάτων», έκανε λόγο για «δομικές αλλαγές στον τρόπο πρόσβασης των αιτούντων άσυλο στο κοινωνικό κράτος». Οπως προανήγγειλε o υπουργός: «Συντονίζουμε τη λήψη τριών βασικών αριθμών ήδη με το πέρας του σταδίου καταγραφής. Πλέον, ο αιτών θα λαμβάνει ΠΑΑΥΠΑ (σ.σ. προσωρινός αριθμός ασφάλισης και υγειονομικής περίθαλψης), ΑΦΜ και τραπεζικό λογαριασμό. Σχεδιάζουμε, μαζί με τον ΟΑΕΔ και το Υπουργείο Εργασίας, ένα νέο πιλοτικό πρόγραμμα, με στόχο τη χαρτογράφηση δεξιοτήτων, επαγγελματική συμβουλευτική, επαγγελματική κατάρτιση και πρακτική άσκηση δικαιούχων διεθνούς προστασίας με σκοπό τη διευκόλυνση της ένταξής τους στην αγορά εργασίας. Στο πλαίσιο του προγράμματος θα προβλέπεται ειδική κατάρτιση όπως γλώσσα (επιπέδου ελληνομάθειας Α2) και «soft skills» (πολιτιστικό προσανατολισμό, επαγγελματικό προσανατολισμό, επιχειρηματικότητα). Το πρόγραμμα θα χρηματοδοτηθεί από κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης».
Σχολιάζοντας τις παραπάνω εξελίξεις, η κα Νάνου είπε στο Sputnik: «Καλωσορίζουμε την πρόσφατη δέσμευση του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου για την έκδοση ΠΑΑΥΠΑ, ΑΦΜ και τραπεζικού λογαριασμού με το πέρας του σταδίου καταγραφής του αιτήματος ασύλου, καθώς και τον σχεδιασμό για ένα νέο πιλοτικό πρόγραμμα μαζί με τον ΟΑΕΔ και το Υπουργείο Εργασίας. Δεδομένων των υπαρκτών και άμεσων αναγκών, ελπίζουμε οι δεσμεύσεις αυτές να υλοποιηθούν το συντομότερο δυνατόν».
Δήμητρα Τριανταφύλλου