Σινεμά Καραντίνας: Κλασικά Γουέστερν από Άντονι Μαν και Ραούλ Γουόλς

Το γουέστερν αποτελεί από μόνο του ένα τεράστιο κεφάλαιο στον κινηματογράφο και έχει ακόμη και σήμερα φανατικούς θαυμαστές σε όλο τον κόσμο, ειδικά το κλασικό γουέστερν του Χόλιγουντ (’30-’50) με πλήθος ταινιών, καλών παραγωγών. Αν και στον πυρήνα τους διαθέτουν ρατσιστική θέση έναντι των Ινδιάνων, ενός έθνους που γνώρισε ίσως τη μεγαλύτερη γενοκτονία στην παγκόσμια ιστορία, αυτό δεν στερεί απ’ αυτές μία διαχρονική γοητεία. Άλλωστε, το κοινό καταλαβαίνοντας σε μεγάλο βαθμό τα ρατσιστικά μηνύματα του σεναρίου τα πετά και κρατάει όλα τα άλλα στοιχεία του φιλμ.
Δεν υπάρχει, όμως, μόνο η θεματολογία με τους “άγριους, τους αιμοβόρους Ινδιάνους”, αλλά και η σύγκρουση των καουμπόηδων με τους μεγαλοκτηματίες, των ταπεινών αγροτών με αυτούς που θέλουν να αρπάξουν την περιουσία τους, τους παράνομους, την ανδρική φιλία, τη διαφθορά που ακουμπάει την ανερχόμενη τάξη των επιχειρηματιών και των αξιωματούχων, τον αμερικάνικο εμφύλιο και φυσικά το ρομάντζο, το οποίο κατέχει ένα μεγάλο κομμάτι στα γουέστερν.
Το γουέστερν το υπηρέτησαν μεγάλοι σκηνοθέτες, με πρώτο τον κορυφαίο Τζον Φορντ, αλλά και άλλοι σημαντικότατοι δημιουργοί που γύρισαν κάποια αριστουργήματα του είδους, όπως οι Χάουαρντ Χοκς (“Ρίο Μπράβο”, “Το Κόκκινο Ποτάμι”), Φρεντ Τσίνεμαν (“Το Τρένο θα Σφυρίξει Τρεις Φορές”), Τζον Στάρτζες (“Και οι 7 ήταν υπέροχοι”). Και πολλοί ακόμη που διέπρεψαν σε άλλα είδη, αλλά έκαναν και τρία- τέσσερα γουέστερν. Οι περιπτώσεις πάμπολλες που δύσκολα θα μπορούσαν να χωρέσουν σε ένα σύντομο σημείωμα.
Ωστόσο, υπήρξαν και σκηνοθέτες που θριάμβευσαν στο γουέστερν αλλά έμειναν σχετικά στην αφάνεια. Δεν χαρακτηρίστηκαν ποτέ δημιουργοί, δεν είχαν την αναγνώριση που τους άξιζε, δεν ανέβηκαν ποτέ στο κορυφαίο σκαλοπάτι, δεν έμειναν ως “εξαιρετικοί επαγγελματίες” ή “μάστορες” του είδους. Δύο από τις χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις ήταν ο Άντονι Μαν και ο Ραούλ Γουόλς, δύο σπουδαίοι σκηνοθέτες, που σήμερα αναγνωρίζονται όλο και περισσότερο, αν και οι ταινίες τους είναι γνωστές ως οι ταινίες του Τζέιμς Στιούαρτ, του Χένρι Φόντα, του Γκρέκορι Πεκ και άλλων πρωταγωνιστών. Στην παρέα τους θα ήταν και ο Μάικλ Κέρτιζ, αν δεν γύριζε την περίφημη “Καζαμπλάνκα”, που είχαν σνομπάρει αρχικά στο Χόλιγουντ…
Έτσι, παρακάτω θα δούμε πέντε υπέροχα γουέστερν που γύρισαν οι Μαν και Γουόλς, όχι και τόσο γνωστά ή προβεβλημένα αλλά ό,τι πρέπει για την εποχή που διανύουμε, λόγω του κορονοϊού. Ο Άντονι Μαν θεωρείται από τους κορυφαίους εκπροσώπους του γουέστερν (“Η Καραμπίνα Φάντασμα”), ενώ ο Ραούλ Γουόλς ήταν κυρίως γνωστός για τις γκανγκστερικές του ταινίες (“Η Πόλη του Αίματος”) και τα φιλμ νουάρ (“Ο Δραπέτης της Σιέρα”) και δευτερευόντως για τα γουέστερν του.
Ο Τελευταίος Ζωντανός (“The Naked Spur” -1953)
Ο Άντονι Μαν, εδώ μεγαλουργεί έχοντας ένα δυνατό σενάριο πάνω στην απληστία και υπέροχα δουλεμένους χαρακτήρες, αλλά και έναν Τζέιμς Στιούαρτ στα καλύτερά του. Ο Μαν που κινεί μελωδικά την κάμερά του, γυρίζει αποκλειστικά σε φυσικούς χώρους, με ανοικτά πλάνα και υπέροχη φωτογραφία, που αναδεικνύουν τοπία, χρώματα και τις ρομαντικές στιγμές της ταινίας. Δίπλα στον Στιούαρτ πρωταγωνιστούν και οι Τζάνετ Λι, Ρόμπερτ Ράιαν.
Ένας Άνδρας με Καρδιά (“The Tin Star” -1957)
Και μόνο με την αρχική σκηνή -που μοιάζει με μονοπλάνο- καταλαβαίνεις εύκολα ότι δεν έχεις να κάνεις με έναν συνηθισμένο, απλώς καλό σκηνοθέτη. Ο Άντονι Μαν κάνει μαγικά ακόμα και μ’ ένα συμβατικό σχετικά σενάριο -που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και η άλλη όψη του νομίσματος του “Τρένου θα Σφυρίξει Τρεις Φορές”- αφού το αστέρι, το σύμβολο της νομιμότητας στο φαρ ουέστ δεν αφήνεται να πέσει στη λάσπη, αλλά τοποθετείται σε έναν άνθρωπο με αρχές, αξίες και ψυχικό σθένος, κόντρα στην τοπική αριστοκρατία και τους τραμπούκους. Εξαιρετική ασπρόμαυρη φωτογραφία, χαρακτήρες με βάθος και ένας Άντονι Χόπκινς να στέκεται επάξια δίπλα στον θρυλικό Χένρι Φόντα.
Η Καταραμένη Κοιλάδα (“The Man from Laramie” -1955)
Χορταστικό γουέστερν, με τον Τζέιμς Στιούαρτ να κερδίζει τις εντυπώσεις και τον Άντονι Μαν (οι δυο τους γύρισαν έξι γουέστερν) να κάνει απλώς τη δουλειά του. Και την κάνει πολύ καλά για ακόμη μία φορά. Ωραία χρώματα, πιστολίδι, Ινδιάνοι, διεφθαρμένοι κτηματίες και ρομάντζο. Ενδεικτικό δείγμα ψυχαγωγικού γουέστερν, που όμως όταν τελειώσει, διερωτάσαι γιατί να μην έχει κι άλλο. Εκτός από τον Στιούαρτ παίζουν και οι Άρθουρ Κένεντι, Κάθι Ο’ντόνελ και Ντόναλντ Κρισπ.
Ο Κατατρεγμένος (“Pursued” -1947)
Ο Ραούλ Γουόλς φτιάχνει ένα νουάρ γουέστερν, όπου φαντάσματα του παρελθόντος καταδιώκουν τους ήρωες και μια ιστορία εκδίκησης φωτίζει τα σκοτεινά σημεία της ανθρώπινης ψυχής. Το βλέμμα του Ρόμπερτ Μίτσαμ είναι όλα τα λεφτά, ενώ δίπλα του στέκονται επάξια οι Τερέζα Ράιτ, Τζούντιθ Άντερσον, Άλαν Χέιλι και Ντιν Τζάγκερ. Η εξαίσια νουάρ φωτογραφία είναι του σπουδαίου Τζέιμς Γουόνγκ.
Όταν Σιγούν τα Τύμπανα (“Distant Drums” -1951)
Παλιομοδίτικο γουέστερν -ίσως ακόμη και για την εποχή του- που όμως διατηρεί τη γοητεία του, με την κλιμάκωση της αγωνίας για την τελική αναμέτρηση και τους πρωταγωνιστές του: Γκάρι Κούπερ, Μαρί Άλντον, Ρίτσαρντ Γουέμπ, Άρθουρ Χάνικατ κ.ά.
Χάρης Αναγνωστάκης