Η Τράπεζα της Ελλάδος αγαπά την παραστατική ζωγραφική και την χαρακτική, την εικονογραφία ηθογραφικών θεμάτων, τις τοπιογραφίες και, φυσικά, την κλασική αρχαιότητα. Μεγάλα ονόματα Ελλήνων εικαστικών του 19ου και των μέσων του 20ου αιώνα μαζί με έναν σχετικά περιορισμένο αριθμό σύγχρονων έργων, συγκροτούν τη συλλογή του οικονομικού θεσμού που δεσπόζει στο ελληνικό κράτος.
Μια γεύση της συλλογής και μάλιστα πρώτη φορά σε τέτοιο εύρος, με 160 έργα από τα 3.000 που αριθμεί, πήρε ο επισκέπτης στην έκθεση «ΤΟΠΟΙ ΑΝΑΦΟΡΑΣ, από τη Συλλογή της Τράπεζας της Ελλάδος», στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς που εγκαινιάστηκε στις 14/3 από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Αφορμή της έκθεσης είναι η συμπλήρωση 90 χρόνων από την έναρξη λειτουργίας της.
Την διοργανώνει το Κέντρο Πολιτισμού, Ερευνας και Τεκμηρίωσης της Τράπεζας της Ελλάδος, σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη, οι αίθουσες του οποίου μεταμορφώθηκαν αρχιτεκτονικά με επιτυχία για τις ανάγκες της έκθεσης, σε περιβάλλον που εκπέμπει την «ήρεμη δύναμη» της Τράπεζας Ελλάδος. Εξάλλου, τα έργα κοσμούν αίθουσες, κλειστές για το ευρύ κοινό, του επιβλητικού κεντρικού κτιρίου της Τράπεζας στην οδό Πανεπιστημίου ή φυλάσσονται στα θησαυροφυλάκια της.
Ο κ. Παναγάκης, μαζί με την επιμελήτρια της έκθεσης, ιστορικό τέχνης Χάρη Κανελλοπούλου, μας ξενάγησαν στην έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη. Οπως εξήγησαν, η συλλογή ξεκίνησε να συγκροτείται από την έναρξη λειτουργίας της Τράπεζας, το 1928, σ’ ένα πλαίσιο εικαστικής πολιτικής με άλλοτε πιο αραιό κι άλλοτε πιο πυκνό ενδιαφέρον και σύμφωνα με τις αισθητικές επιλογές και την πολιτική των εκάστοτε διοικητών της. Η συλλογή συνεχίζει να εμπλουτίζεται με νέα αποκτήματα ως τις μέρες μας, και το 2014 έγιναν «μεγάλες αγορές έργων σύγχρονων καλλιτεχνών» ενώ «υπάρχει προϋπολογισμός για αγορά έργων τέχνης».
Στα αποκτήματα της συλλογής υπάρχουν πίνακες με θαλασσογραφίες και τοπία του Κωνσταντίνου Βολανάκη – στην έκθεση έχει διαμορφωθεί μια αίθουσα αποκλειστικά με εννέα πίνακες του, μεταξύ των οποίων δεσπόζει η μνημειακή «Αποβίβαση του Καραϊσκάκη στο Φάληρο (έργο του 1895)».
Εργα του Νικόλαου Γύζη με σημείο αναφοράς την αρχαιότητα, όπως η «Παλλάς Αθηνά» (το σχέδιο του για το λάβαρο του Πανεπιστημίου Αθηνών), ηθογραφίες του όπως «η Χαρτορίχτρα» κ.ά. διαμορφώνουν μία από τι τρεις ενότητες της έκθεσης.
Μια άλλη ενότητα είναι οι πίνακες με σκηνές του καθημερινού απλού κόσμου αλλά και της αστικής καθημερινότητας, θέματα που αποτελούν διαχρονικό τόπο αναφοράς και έμπνευσης για τους καλλιτέχνες. Παρουσιάζεται μια μεγάλη γκάμα εκλεκτών της νεοελληνικής ζωγραφικής από τον 19ο αιώνα ως τις μέρες μας: Ξεκινά σταδιακά από έργα Γ. Ιακωβίδη, Σπύρου Βικάτου, Θάλειας Φλωρά-Καραβία, περνά στην ηθογραφία με κοινωνικό προσανατολισμό του Θεόφραστου Τριανταφυλλίδη, στον Ορέστη Κανέλλη, στη «συνεδρίαση των χωρικών» του μεταγενέστερου Βάλια Σεμερτζίδη (1945-46), ως την προσωπογραφία της «Δέσποινας» του Γιάννη Τσαρούχη (1976) κ.ο.κ.
Βλέπουμε επίσης τοπία με αναζητήσεις του μοντέρνου στα έργα του Κωνσταντίνου Μαλέα, του Δημήτρη Γαλάνη πριν στραφεί στη χαρακτική όπου μεγαλούργησε, στα τοπία του Αγήνορα Αστεριάδη, στα χαρακτικά της Βάσως Κατράκη. Νέες εκδοχές του ζωγραφικού τοπίου της Αθήνας δίνουν τα δύο, αντικριστά στην έκθεση, έργα του Σπύρου Βασιλείου και του Παναγιώτη Τέτση. Μια θάλασσα της Μαρίας Φιλοπούλου (έργο του 2013), το τρίπτυχο «Ωρες του βουνού» του Χρόνη Μπότσογλου (2013), ένα νυχτερινό τοπίο της Αθήνας του Αντώνη Στάβερη (2014) και άλλα πρόσφατα αποκτήματα της συλλογής συμπληρώνουν την έκθεση η οποία υποδέχεται τον επισκέπτη με παραστάσεις της αρχαίας ιστορίας και απεικονίσεις αρχαιολογικών τοπίων, που αποτέλεσαν αφορμή για νέες αναζητήσεις στη νεοελληνική τέχνη αλλά και χαράκτηκαν σε τραπεζογραμμάτια της Τράπεζας της Ελλάδος.
Στην έκθεση παρουσιάζεται ένα και μοναδικό γλυπτό, η «Κεφαλή Σατύρου», έργο που φιλοτέχνησε στα 1878 ο Γιαννούλης Χαλεπάς.
Την έκθεση συνοδεύει η ομότιτλη έκδοση «Τόποι αναφοράς. Από τη Συλλογή της Τράπεζας της Ελλάδος», η οποία θα διατίθεται από το Πωλητήριο του Μουσείου Μπενάκη. Η Τράπεζα της Ελλάδος θα διαθέσει τα έσοδα από την πώληση του καταλόγου στο Εργαστήρι Ειδικής Αγωγής «ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ», ένα εξειδικευμένο κέντρο επαγγελματικής κατάρτισης και απασχόλησης ατόμων με νοητική υστέρηση.
Διάρκεια έκθεσης: Εως τις 20/5/2018.
Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ
